ΟΥ ΓΑΡ ΕΠΑΙΣΧΥΝΟΜΑΙ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ: Μαρτίου 2013

Τρίτη 12 Μαρτίου 2013

'ΕΔΩ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΑ ΣΥΝΑΝΤΑΣ ΑΓΓΕΛΟ ΠΑΡΑ ΑΝΘΡΩΠΟ''

''ΕΔΩ ΠΙΟ ΕΥΚΟΛΑ ΣΥΝΑΝΤΑΣ ΑΓΓΕΛΟ ΠΑΡΑ ΑΝΘΡΩΠΟ''

03 Αυγ 2011

You might also like:

Του Γιώργου Θεοχάρη
Στην έρημο του Αγίου Όρους πιο εύκολα συναντάς άγγελο παρά άνθρωπο.
Είναι τόσο σκλρός ο τόπος που δεν αντέχουν οι άνθρωποι και τόσο άυλος που τον ζηλεύουν οι άγγελοι.
Αυτοί εδώ πλεονάζουν μου είπε στο πλοιάριο ένα γεροντάκι που χαμηλόφωνα έλεγε μία ευχή με το κομποσχοίνι του.
Με έκπληξη τον κοίταξα και μέσα μου γεννήθηκαν διάφορες σκέψεις.. Μόλις είχαμε ξεκινήσει το ταξίδι μας από την Ουρανούπολη της Χαλκιδικής για το Άγιο Όρος
Ένα ταξίδι διαφορετικό από τα άλλα,μία περιήγηση σε έναν διαφορετικό τόπο.

Το πλοίο έφτασε στην Δάφνη,το λιμανάκι του Αγίου Όρους και από εκεί επιβιβάστηκα στο καραβάκι ''Αγία Άννα'',με προορισμό τα Κατουνάκια,τα Καρούλια, την Μικρά Αγία Άννα και τα Καυσοκαλύβια. Αυτή είναι η περιοχή της Ερήμου που ξεκινάει από την Μονή της Μεγίστης Λαύρας μέχρι την Μονή του Αγίου Παύλου. Σε λιγότερο από μισή ώρα αποβιβάστικα στον αρσανά των Καρουλίων,έτσι λέγεται κάθε λιμανάκι των Μονών και σκητών στην Αθωνική Πολιτεία.
Οι απότομες ψηλές και βραχώδεις κορυφές και οι βουνίσιες μυρωδιές,πράγματι εντυπωσιάζουν και τον πιο...δύσκολο επισκέπτη.
Η φύση άδολη και αθώα. Το μάτι χορταίνει ποικιλιες,το αυφτί απολαμβάνει τις εναλλαγές της ησυχίας με τις μελωδίες.
Οι άνθρωποι εδώ μοιάζουν διαφορετικοί,ζουν σε λιτά κελιά,καλύβες και σπιλιές.
Ο χρόνος εδώ φαίνεται να έχει...σταματήσει.
Οι Ερημίτες μετακινούνται με μουλάρια μέσα από αυτοσχέδια μονοπάτια που σε ορισμένα σημεία καλύπτονται από βελανιδιές και καστανιές και οι περισσότεροι ζουν με ξηρά τροφή.
Πρόσωπα αμίλητα, δειχνουν να έχουν γίνει ένα με τη μοναδικότητα της φύσης και του ελογημένου τόπου.
Το αδιαλείπτως προσεύχεσθε για αυτούς είναι τρόπος ζωής.
Στις γραφικές στροφές των μονοπατιών στην ησυχία και ταπείνωση τους φαίνεται να κρύβεται η χάρις του Θεού. Την συναντάς ως ασκτητική συντυχία,ως πρωτόγνωρο βίωμα,ως ανεξήγητη ευωδία ως ανέλπιστο θαύμα.

Γερων Νκων

Message

Ο Γέρων Νίκων ασκητεύει στην Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους.

Ο Γέρων Νίκων γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα.

Σπούδασε Νομική και Θεολογία.
Ασχολείται και με την αγιογραφία.

Μονάζει στο Άγιο Όρος τα τελευταία 30 χρόνια.

Πηγή:

link: https://www.facebook.com/geron.nikon/info

Οι ομιλίες που θα βάλω εδώ, τις έχω απομαγνητοφωνήσει μόνος μου. Ζητώ συγγνώμη εκ των προτέρων για τα όποια ορθογραφικά λάθη , τυχών, υπάρχουν και φυσικά αν κάποιος έχει εντοπίσει λάθη,τυχόν παραλείψεις στην απομαγνητοφώνηση να μου στείλει πμ για να το διορθώσω άμεσα.
Η Εργασία για την μεταφορά τον ομιλιών γίνεται ως εξής:
1)Μεταφορά ομιλίας σε γραπτό λόγο
2)Επανέλεγχος ολόκληρου του κειμένου ακούγοντας τις ομιλίας από την αρχή
3)Εικονογράφηση, επιμέλεια και διορθώσεις ορθογραφικών λαθών κατά την πρώτη και δεύτερη καταγραφή.

Εννοείται κάθε βοήθεια για τις αναφορές σε χωρία Πατερικών κειμένων που αναφέρονται θα με διευκολύνει πολύ γιατί δυσκολεύομαι να τα βρω στο ίντερνετ.

YoutubeTruth

Το θέμα μας είναι η προσευχή. Για την προσευχή όλοι ξέρουμε δεν περιμένουμε να μάθουμε τώρα.Εδώ θα βάλουμε απλώς κάποια πράγματα σε μια σειρά, για να τα θυμόμαστε καλύτερα. Η Προσευχή είναι δύο ειδών, είναι οι κοινή προσευχή και η ατομική προσευχή.

Η Κοινή προσευχή είναι η προσευχή που κάνουμε όλοι μαζί, στους ναούς και όπου αλλού χρειαστεί.

Η Ατομική προσευχή είναι η προσευχή που μπορεί να κάνει ο καθένας πάντοτε και παντού.

Η Κοινή προσευχή έχει ορισμένες ώρες και ορισμένο χώρο για να γίνει. Η Ατομική προσευχή γίνεται παντού και πάντα.

Πρότυπο μας,στο θέμα της προσευχής,θα είναι ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός.Οπως και σε όλα θα τον έχουμε σαν παράδειγμα, έτσι θα τον έχουμε και σ'αυτό το θέμα.
Γιατί βλέπουμε ότι έκανε και την κοινή προσευχή, πήγαινε στον ναό,τηρούσε τις ώρες των ακολουθιών ,των συναντήσεων στο ναό αλλά έκανε και την ατομική του προσευχή.

Η Προσευχή είναι ένα μεγάλο Μυστήριο.Είναι ένα Μυστήριο πάνω στο οποίο βασίζονται όλα τα άλλα Μυστήρια.

Πως γίνεται ο Γάμος;
Πως γίνεται η βάφτιση;
Κάποιος Παπάς δε θα προσευχηθεί ;

Κάποιος ιερέας δε θα πει λόγια ευχής για να γίνει το Μυστήριο της Βαφτίσεως, του χρίσματος, του Γάμου,της Ιεροσύνης. Όλα , μα όλα, όλη η ζωή της Εκκλησίας βασίζεται πάνω στην Προσευχή. Είναι τόσο σημαντικό που κάποιος Πατέρας της Εκκλησίας είπε ''Μνημονευταιών δια αναπνευστεων'' δηλαδή είναι προτιμότερο να σταματήσει η αναπνοή σου παρά η προσευχή σου.

Είναι προτιμότερο να πάψεις να αναπνέεις παρά να (σταματήσεις εννοεί)προσεύχεσαι.

Την Προσευχή δεν μπορεί να μας την διδάξει κάποιος άλλος.

Να μιλήσουμε εδώ για την ατομική προσευχή.Δεν θα σου πει κανείς πως θα προσεύχεσαι ,το μαθαίνεις μόνος σου,δεν μπορεί να στο διδάξει κανείς όπως κανείς δεν σου διδάσκει πως να δεις.Κανείς δεν σου δίδαξε πως θα ακούς.Τα μαθαίνεις προσωπικά ο ίδιος.Αν σου πει κάποιος κάτι για την προσευχή όπως κάνουμε εμείς τώρα είναι απλώς για ένα απλό ερέθισμα να ξεκινήσουμε να ζούμε την προσευχή. Και θα μάθουμε μόνοι μας από πρώτο χέρι τι είναι η προσευχή και πως πρέπει να προσευχόμαστε. Όλες οι αρετές μας προετοιμάζουν να ενωθούμε με τον Θεό αυτός είναι ο σκοπός της ζωής μας.Η Ένωση με τον Θεό, η θέωση όπως λένε οι θεολόγοι.

Όλες οι αρετές.Με την προσευχή γίνεται κάτι άλλο φοβερό.

Η Προσευχή είναι εκείνη που μας ενώνει, δεν μας προετοιμάζει για την ένωση, μας ενώνει.Γιαυτό, πριν συναντηθούμε με τον Θεό θα πρέπει να'μαστε προετοιμασμένοι. Θα πρέπει να προσέχουμε πως θα στεκόμαστε. Παίζει ρόλο.Δεν είναι ασήμαντο πράγμα,δεν λέμε ποτέ ότι επειδή η προσευχή είναι κάτι πνευματικό είναι υπόθεση της ψυχής, όχι.

Μου έλεγε κάποιος πολύ μορφωμένος ''τι σημασία έχει πως κάθομαι, σημασία έχει πως στέκεται η ψυχή'', ναι, αυτό που δεν ήξερε και δεν ξέρουμε όλοι μας είναι κάτι που λέει ένας Άγιος της Εκκλησίας μας. Ότι η ψυχή συ σχηματίζεται με το σώμα.Η Ψυχή παίρνει τη στάση του σώματος.Δεν μπορούμε να καθόμαστε στη στάση λωτού οκλαδόν όπως κάθονται οι Ινδουιστές και να λέμε Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησε Με. Όχι!

Θα κάτσουμε με τα χέρια σταυρωμένα.Θα κάνουμε τον σταυρό μας και θα προσευχηθούμε. Πρέπει να μάθει να προσεύχεται και το σώμα όχι μόνο η ψυχή.Αυτό να το θυμόμαστε για να μπορούμε και να το χρησιμοποιήσουμε, για παράδειγμα δεν έχουμε πάντα καλή κατάσταση,δεν νιώθουμε πάντα διάθεση να προσευχηθούμε και γιατί μπορεί να ήμαστε κουρασμένοι και γιατί μπορεί να έχουμε πέσει σε αμέλεια και γιατί μπαίνει στην μέση και ο πονηρός που μας φέρνει πλήξη-θλίψη, πνευματική ξηρασία.

Τι θα κάνουμε τότε;Όταν δεν έχουμε διάθεση για προσευχή; Θα κάνουμε τον Σταυρό μας, θα πούμε ''Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον Με'' και θα γονατίσουμε και θα κάνουμε μια μετάνοια.Και θα ξανασηκωθούμε.Τον σταυρό μας ''Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησε με'' μια μετάνοια. Θα σηκωθούμε, ''Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησε με'' πάλι μια μετάνοια, πάλι θα σηκωθούμε. Και το σώμα θα συμπαρασύρει και την ψυχή.Και θα αρχίσει και η ψυχή να κάνει μετάνοιες.Και θα αρχίσει και η ψυχή να πέφτει και να σηκώνεται μαζί με το σώμα.Γιαυτό ακριβώς θα προετοιμαζόμαστε με το να στεκόμαστε σωστά.Αυτό είναι το ένα.

Και το δεύτερο , προσέξτε το, πριν ξεκινήσουμε να προσευχηθούμε θα ξεχνάμε οτιδήποτε μας έχουνε κάνει. Εαν θυμόμαστε κάποιον που μας λύπησε την ώρα της προσευχής πάει χαμένη η προσευχή μας.Δεν θα έχουμε μνησικακία, σαν αγώνα θα το κάνουμε για όλη μας την ζωή κάθε μέρα να μην μνησικακούμε αλλά ειδικά την ώρα της προσευχής.

Ξέρετε τι λέει η Αγία Γραφή; ''Ωδή μνησικάκων, εις θάνατον''. Αυτός που μνησικακεί, αυτοκτονεί.Σκοτώνει ο ίδιος τον εαυτό του.Γιαυτό , θα ξεχνάμε ότι μας έχουνε κάνει.

Λέει ένας πατέρας της Εκκλησίας ''σπόρος επί πέτρας ευχή μνησικάκου'' . Αυτός που προσεύχεται και θυμάται το κακό που του χουν κάνει είναι σαν αυτόν που σπέρνει πάνω στην πέτρα, όσο θα φυτρώσει ο σπόρος πάνω στην πέτρα άλλο τόσο θα φυτρώσει, θα κάνει ρίζες και θα δώσει καρπό και η προσευχή εκείνου που έχει μνησικακία.

Τι λέμε;Πάτερ στο ''Πάτερ Ημών''; '' “Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών'' συγχώρεσε μας τις αμαρτίες μας, ''ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών”.

Καταλαβαίνουμε καθόλου τι λέμε;Λέμε στο Θεό συγχώρεσε μας Θέε μου ξέρεις πως;Όπως ''συγχωρούμε'' και εμείς.Έτσι να μας συγχωρήσει;Όπως συγχωρούμε και εμείς; Για ξανασκεφτείτε τι λέμε. Δεν του λέμε να μας συγχωρέσει, τους λέμε συγχώρεσε μας όπως συγχωρούμε και εμείς.Αλίμονο μας. Γιαυτό είναι τόσο σημαντικό αυτό που λέω το ότι θα στεκόμαστε σωστά,το πρώτο θέμα της προετοιμασίας και δεύτερον θα ξεχνάμε κάθε κακό που μας έχουνε κάνει.Και ύστερα θα αρχίσουμε την προσευχή μας.

Τρία θα προσέξουμε.
Πως θα ξεκινήσουμε.Θα ξεκινάμε πάντα με την ευχαριστία.Πρώτα απ όλα θα ευχαριστούμε τον Θεό, πριν κάνουμε οτιδήποτε άλλο,πρώτα θα ευχαριστούμε τον Θεό.Γιατί να τον ευχαριστήσουμε με όλα αυτά που γίνονται;Με όλα αυτά που τραβάμε;με όλα αυτά που υποφέρουμε; Με όλες τις αρρώστιες που έχουμε; Γιατί; Έχουμε τίποτα να τον ευχαριστήσουμε; Για σκεφτείτε.

Συνήθως κοιτάμε ότι μας λείπει και καλά κάνουμε για να αγωνιζόμαστε να το αποκτήσουμε. Αλλά έχουμε σκεφτεί ποτέ πόσα ήδη έχουμε για τα οποία πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Θεό;

Όταν ήμουνα φοιτητής άκουσα ότι στην σχολή τυφλών εδώ στην Θεσσαλονίκη χρειάζονταν φοιτητές για να διαβάσουνε τα παιδιά γιατί πλησίαζε περίοδος εξετάσεων. Και τα παιδιά σαν τυφλά χρειαζόντουσαν βοήθεια. Ε, λέω ας πάω και εγώ.Πήγα, μου εξηγεί η διευθύντρια της σχολής πως να προσέξω το παιδί που θα διάβαζα, ένα 17χρονο ήταν πανέξυπνο το οποίο είχε τυφλωθεί πριν ένα χρόνο στα 16 του χρόνια.Και φυσικά μου λέει η διευθύντρια ''δεν μπορεί να πάρει απόφαση ότι δεν θα ξαναδεί ποτέ στην ζωή του'' , ε , πήγα συνάντησα το παιδί χαιρετιστήκαμε τα πάμε για λίγο και άρχισα να του διαβάζω, χημεία.Εγώ χημεία, φυσική , μαθηματικά δεν τα πήγαινα ποτέ καλά.Διάβαζα ,σε μια στιγμή σταματάω και του λέω ''Καταλαβαίνεις αυτά που σου διαβάζω;'', ''ναι, ναι παρακάτω δεν είναι τίποτα.'', ε , Συνέχισα εγώ να διαβάζω μετά από λίγο εγώ δεν καταλάβαινα τι έλεγα ''καταλαβαίνεις λέω αυτά που διαβάζω;'' , '' ναι ναι, δεν είναι τίποτα, δεν είναι τίποτα''. Τελείωσε το μάθημα , χαιρετιστήκαμε,ένα πολύ χαριτωμένο παιδί πανέξυπνο και βγαίνω στην αυλή για να φύγω και εκεί έπαθα ΣΟΚ.

Τέτοιο σοκ που θα το θυμάμαι μέχρι να πεθάνω.
Δύο ομάδες τυφλών παιδιών παίζανε ποδόσφαιρο , πως βλέπανε την μπάλα ,τυφλός και ο τερματοφύλακας ο ένας , τυφλός και ο άλλος . Πως βλέπανε την μπάλα; Είχαν βάλει μέσα στην μπάλα ένα κουδουνάκι, όταν την κλωτσάγανε, άκουγε ο τερματοφύλακας ότι ερχόταν το κουδούνισμα έκανε βουτιά και απέκρουε , ακούγανε οι άλλοι ότι κόπηκε απότομα το κουδούνισμα, καταλάβανε ότι δεν μπήκε γκολ , φωνές , κακό ,βρισίδια , τρεχάλα, έτρεχαν στις θέσεις τους , έβαζε αυτός κάτω την μπάλα τράβαγε σουτ και ξανά άρχιζε το παιχνίδι.Και λέω για στάσου, γιατί εγώ να βλέπω, γιατί εμείς να βλέπουμε ,τόσο ενάρετοι ,είμαστε εμείς που μας έδωσε ο Θεός μάτια και βλέπουμε;

Το τι ''αρετές'' έχουμε εμείς το ξέρουμε ο καθένας μας.Τόσες αμαρτίες είχαν κάνει αυτά τα παιδιά και ήταν τυφλά ; Όχι δα.Γιατί πολλά από αυτά αρνηθήκανε τυφλά. Γιατί να μας χαρίσει εμάς μάτια ο Θεός; Μας τα χρώσταγε; Είπαμε ποτέ ''ευχαριστώ Θεέ μου που βλέπω;'' Γιατί να βλέπουμε; Δεν θα μπορούσαμε να είχαμε γεννηθεί τυφλοί; Τι κάναμε για να μας δώσει αυτό το δώρο; Δεν κάναμε τίποτα. Γεννηθήκαμε βλέποντας , δεν προλάβαμε να κάνουμε κάτι για να μας αξίζει η όραση σαν δώρο.Είπαμε ποτέ ''ευχαριστώ που βλέπουμε;''

Μια άλλη φορά, πήγα στην σχολή τυφλών και εκεί μας εξηγεί η διευθύντρια μια ηρωίδα γυναίκα ,γιατί το κράτος είχε εγκαταλείψει την σχολή , όπως και άλλες σχολές έχει για αλλού λεφτά το κράτος πάντα, διαχρονική αρετή κρατική αυτή αλλά όχι για εκεί που χρειάζεται.

Και καθόταν αυτή η γυναίκα τώρα να σκουπίζει, να καθαρίζει , να σφουγγαρίζει τις τουαλέτες που δεν ήταν υποχρεωμένη να τα κάνει και μετά μας εξηγεί ότι αυτά τα παιδιά τα κωφάλαλα δεν είναι μουγκά, μπορούνε να μιλήσουν .Δεν μιλάνε γιατί είναι κουφά.Δεν ακούνε ότι υπάρχουνε οι ήχοι ώστε να τους βγάλουν απ το στόμα τους. Και μας έδειξε τώρα πως καταφέρνουν να κάνουνε αυτά τα παιδάκια να καταλάβουνε ότι υπάρχει ο ήχος για να μπορέσουν να μιλήσουν.

Φωνάζει ένα μικρό, 6 χρονών έναν μπόμπιρα.Πιάνει το χεράκι του και το βάζει την ανάποδη πλευρά του χεριού του κάτω από το λαιμό της . Το άλλο χεράκι του παιδιού το βάζει κάτω από το δικό του λαιμό.Και τώρα το παιδάκι κοίταζε την κυρία απορημένο.Ανοίγει εκείνο το στόμα της και κάνει : Α!

Το παιδάκι την κοίταζε, ξανακάνει εκείνη Α!, το παιδάκι την κοίταζε. Τελικά κατάλαβε γιατί είναι έξυπνα τα μικρά ότι η κυρία ήθελε να κάνει και αυτό ότι και η Κυρία.Οπότε ανοίγει το στοματάκι του, χωρίς να βγάλει ήχο.Απογοήτευση η κυρία.Δεν ήταν αυτό που ήθελε. Ξανανοίγει το στόμα της , ξανακάνει Α!, να μην σας τα πολυλογώ με τα πολλά κάποια στιγμή το πιτσιρικάκι καταλαβαίνει ότι με το χέρι που το είχε η Κυρία στο λαιμό της και το άλλο στο λαιμουδάκι του, στον λαιμό της Κυρίας όταν άνοιγε το στόμα της γινόταν ένα τράνταγμα και κατάλαβε ότι η Κυρία ήθελε να πετύχει το ίδιο τράνταγμα στο δικό του λαιμό.Άνοιγε το στόμα προσπαθούσε,προσπαθούσε κάποια στιγμή κάνει Α!, το πρώτο Α στην ζωή του.Πέτυχε το τράνταγμα του λαιμού που ήθελε η Κυρία.Το αγκαλιάζει αυτή , το φιλάει , να σοκολατάκια, να καραμέλες,να τα πάρει αυτό και να τρέχει αυτό φωνάζοντας στην αυλή Α! Α! Α! Είχε μάθει το Α.Μετά έπρεπε να μάθει το Ο , το Ε.Δεν μπορείτε να φανταστείτε μας λέει η καταπληκτική αυτή γυναίκα πόσο δύσκολο είναι να τα κάνουμε να καταλάβουν την διαφορά του ''Γου'' από το ''Χου''.Πως να δώσουμε να καταλάβουνε ότι διαφέρει το ''Δου'' από το ''Θου'.Το Δέλτα από το Θήτα.

Τι ωραίο ειναι που με ακούτε.Τι ωραίο είναι και εμείς όταν ακούμε μια μουσική.Όταν μπορούμε και επικοινωνούμε με τους φίλους μας, και μιλάμε και τα λέμε,τι ομορφιά, τι ζεστασιά για την ψυχή.

Αναρωτηθήκατε ποτέ;Γιατί ο Θεός να σας δώσει ακοή;Σας το χρώσταγε; Δεν θα μπορούσαμε και εμείς να είμαστε ένα από αυτά τα παιδιά; Τι κάναμε για να αξίζουμε αυτό το δώρο του Θεού; Του είπαμε πότε Ευχαριστώ Θεέ μου που ακούω; Και κατ επέκτασην ευχαριστώ που μιλάω; Όχι.Λες και ήταν υποχρεωμένος.

Όταν ήμουνα φοιτητής πάλι.Είχα δει ένα έργο.΄Έδειχνει πόσο τραγική είναι η ζωή σε άλλα μέρη του κόσμου , έδειχνε εφιαλτικά επεισόδια , γεγονότα, περιστατικά. Το Έργο προκάλεσε σοκ και είχε μεγάλη επιτυχία, οι σκηνοθέτες του γυρίσαν άλλο ένα και τους πιάσανε και τους βάλανε φυλακή, γιατί έδειχναν τρομερά πράγματα.Σε μια στιγμή ,τρομερή αυτού του έργου,δείχνει ένα έρημο τοπίο με κάτι κακτοειδή παχύφιλα σε μεγάλες αποστάσεις , πολυ μακριά το ένα απ το άλλο και μπροστά, μπροστά στην κάμερα στην μηχανή ήταν ένα τέτοιο φυτό.Και βλέπουμε ένα χέρι να σπρώχνει σιγά σιγά ένα φύλο. Και λέμε τώρα, τι το τρομακτικό έχει αυτό και μας το δείχνει; Έσπρωχνε το χέρι το φύλο , έγερνε το φύλο , πήγαινε η μηχανή κοντά και όταν πάει κοντά είδαμε ότι στην άκρη του φύλου ήτανε 3-4 σταγόνες δροσιάς οι οποίες κυλήσανε και πέσανε μέσα σε μια κανάτα, σε ένα βάζο.Τραβιέτε η μηχανή πίσω, βλέπουμε μια γυναίκα, βάζει την κανάτα στον ώμο και ξεκινάει δεκάδες μέτρα για τον επόμενο κάκτο.Και ακούγεται μια φωνή να λέει:
''Έτσι μαζεύει το νερό που τις χρειάζεται για την ίδια και για την οικογένεια της''.

Από τότε.Όποτε έχω ένα ποτήρι νερό θυμάμαι πάντα αυτή την γυναίκα.Τι χιλιόμετρα θα έπρεπε να κάνει για να αποκτήσει μισό ποτήρι νερό.Τι κούραση, τι περπάτημα μέσα στην έρημο. Το πρωί πριν βγει ο ήλιος και στεγνώσει και η δροσιά για να μαζέψει ένα ποτήρι νερό.
Είπαμε ποτέ Σε ευχαριστώ Θέε μου που χωρίς καμία κούραση δεν έχουμε μόνο ένα ποτήρι νερο, έχουμε πολλά. Δεν θα μπορούσαμε να είχαμε γεννηθεί και εμείς εκεί;

Κοιτάξτε, ο Απόστολος Παύλος λέει : ''Εν παντί ευχαριστείτε.'' Προσέξτε, έχουμε φτάσει στο κατάντημα,ο Απόστολος Παύλος εννοεί και για τα ατυχήματα που μας συμβαίνουν να ευχαριστούμε τον Θεό ''εν παντί ευχαριστείτε'' και έχουμε φτάσει στο κατάντημα να μην ευχαριστούμε τον Θεό ούτε για τα δώρα του.και ονειρευόμαστε ότι είμαστε και Χριστιανοί και μάλιστα καλοί Χριστιανοί.

Θα κοιτάμε τι μας λείπει , θα προσευχόμαστε ο Θεός να μας το δώσει αλλά ας πούμε και ένα ευχαριστώ για αυτά που ήδη μας έχει δώσει.Ας πούμε και ένα ευχαριστώ για αυτά που ήδη έχουμε.Ο Θεός τους ευγνώμονες , αυτούς που έχουν μάθει να λένε ''δόξα σοι ο Θεός , ευχαριστώ Θεέ μου'' τους έλκει , τους τραβάει στην αγάπη του, με το να τους δίνει αμέσως αυτό που του ζητάνε. Στον ευγνώμονα ο Θεός δίνει αμέσως αυτό που του ζητάει, γιατί ξέρει ο Θεός ότι δεν θα απομακρυνθεί από κοντά του.

Στον αχάριστο,σε αυτόν που δεν έχει μάθει να λέει δόξα σοι ο Θεός,που δεν έχει μάθει να τον ευχαριστεί για τα δώρα που έχει αργεί ο Θεός να πραγματοποιήσει την επιθυμία του. Προσεύχεστε και ξαναπροσεύχεστε για κάτι ο αχάριστος που δεν λέει ποτέ Δόξα σοι ο Θεός , και ο Θεός αργεί να του το δώσει.Επίτηδες, για να τον κρατήσει όσο μπορεί περισσότερο στην προσευχή, όσο μπορεί περισσότερο κοντά του.Θέλουμε λοιπόν να μας ακούει ο Θεός; Θα ξεκινάμε με το: '' Δόξα σοι ο Θεός'' , σε ευχαριστώ Θεέ μου, που βλεπω, που ακούω ,που έχω ένα σπίτι, που έχω ρούχα,που έχω ένα κρεβάτι να κοιμηθώ,που έχω φίλους , που μιλάω, που ακούω και μετά θα πάμε στο δεύτερο στάδιο της προσευχής, την εξομολόγηση.

Θα εξομολογηθούμε τα αμαρτήματα μας, τα ξέρει ο Θεός,αλλά να τα συνειδητοποιούμε και εμείς.Γιατί μας αρέσει να ξεχνάμε αυτά που έχουμε κάνει.Πάντα βλέπουμε τον εαυτό μας καλύτερο απ ότι είναι γιαυτό και δεν δεχόμαστε κριτικές άλλων.Μετά λοιπόν την ευχαριστία η Εξομολόγηση και μετά τα αιτήματα , μετά Θεέ μου θέλω τούτο, θέλω κείνο , βοήθησε με να πετύχω εκεί , το ένα το άλλο. Ο ίδιος ο Χριστός μας προτρέπει σε αυτό ο ''ζητων ευρισκει'' , ''αιτείτε και δοθήσεται'' . Δεν είναι κακό. Ο Θεός μας προτρέπει και μάλιστα μας λέει και με ποιόν τρόπο να ζητάμε.Με ποιόν τρόπο να προσευχόμαστε, πρώτα να έχουμε υπόψιν μας ότι θα πρέπει να προσευχόμαστε και για τους άλλους, δεν θα λέμε ποιός είμαι εγώ που θα προσευχηθώ για άλλους , εγώ έχω ανάγκη να προσεύχονται οι άλλοι για μένα , αλλού αυτά. Αυτές οι ψευτοταπεινώσεις δεν κοροϊδεύουν τον Θεό , θα προσευχόμαστε και για τους άλλους όπως θα ζητάμε εμείς απ τους άλλους να προσευχηθούν για μας. Να θυμόσαστε πάντα ότι όταν ο Απόστολος Πέτρος ήτανε στην φυλακή γινότανε προσευχή εκτενείς σε κάποιο σπίτι, όλοι του σπιτιού αυτού προσευχόντουσαν. Θαυματουργικά ελευθερώνεται ο Απόστολος Πέτρος από την φυλακή , τον βγάζει Άγγελος, πηγαίνει στο σπίτι , χτυπάει την πόρτα και ρωτάει η υπηρέτρια από μέσα : Ποιος είναι; Ο Πέτρος λέει είμαι.
Και αυτή από την χαρά της αντί να του ανοίξει τον αφήνει απ έξω και αυτή τρέχει φωνάζοντας : Ο Πέτρος , ο Πέτρος.Ένας Απόστολος θαυματουργός είχε ανάγκη , βοηθήθηκε από την προσευχή μιας υπηρέτριας.Δεν έχουμε εμείς ανάγκη από τις προσευχές των άλλων;

Και εμείς θα προσευχόμαστε για τους άλλους και απ τους άλλους θα ζητάμε να προσεύχονται για εμάς.

Είναι ένα είδος ελεημοσύνης.Κοιτάξτε, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σώμα, είναι ψυχή και σώμα.Δεν υπάρχει μόνο η υλική ελεημοσύνη , η σωματική ελεημοσύνη που θα την κάνουμε οπωσδήποτε και αυτή αλλά όταν ο Χριστός λέει '' Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσοντε'' δεν εννοεί τα χρήματα που θα δώσει σε κάποιον μόνο τα ρούχα ή το φαί που οπωσδήποτε τα εννοεί αλλά όχι μόνο αυτά , αν εννοούσε μόνο αυτή την ελεημοσύνη τότε πως Αγίασαν τόσοι που ασκήτεψαν σε όροι και σε βουνά , τι ελεημοσύνη έκανε η Οσία Μαρία η Αιγύπτια; Θα σας πω εγώ. Προσευχή.Αυτή την πνευματική ελεημοσύνη.Αυτή που έκανε η οικογένεια για τον Απόστολο Πέτρο.Και όσο ανώτεροι είναι η ψυχή από το σώμα, να ξέρετε ότι τόσο ανώτερη είναι και η πνευματική ελεημοσύνη από την σωματική ελεημοσύνη.

Μιλάς με κάποιον .Ανεβαίνει η ένταση , θυμώνετε. Υποχώρησε.Μην τον παραδίνεις περισσότερο στο δαιμόνιο της οργής.Υποχώρησε ας έχεις δίκιο. Αύριο , μεθαύριο όταν θα έχει καλμάρει τους λες τις απόψεις σου , τώρα υποχώρησε. Κάνε μια ελεημοσύνη. Ελέησε την ψυχή του.
Και απ την άλλη μεριά να έχετε υπόψιν πως όσο ανώτερη είναι η ψυχή από το σώμα άλλο τόσο ανώτερα είναι και τα πνευματικά αμαρτήματα τόσο πιο βαριά από τα σωματικά.

Θα προσευχόμαστε, με εμπιστοσύνη , με υπομονή και με επιμονή.Θα ξέρετε πως ότι κερδίζουμε γρήγορα, το χάνουμε και γρήγορα. Ότι κερδίζουμε με κόπο,παραμένει.

Λέει το Γεροντικό για τον Αββά Άμμωνα. Προσευχότανε 14 χρόνια να πάρει από πάνω του ο Θεός το πάθος της οργής.Θύμωνε 14 χρόνια όχι μήνες, όχι ένα χρόνο ,όχι 2, όχι 5 , όχι 10.

14 Χρόνια.

Έτσι θα προσευχόμαστε.Με υπομονή. Θα παραμένουμε κοντά στον Θεό με την προσευχή.Και όπως πλησιάζει σώμα με σώμα, όπως πλησιάζουν και αλλοιώνονται, αρχίζει να ανεβαίνει η θερμότητα,αρχίζει η καρδία να χτυπάει πιο γρήγορα , αρχίζει το ένα σώμα να αισθάνεται μεγαλύτερη αγάπη για το άλλο ώσπου να ενωθούν και να γίνουν τα δύο, ένα. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή.Έτσι ενώνεται και πνεύμα με πνεύμα. Όσο πλησιάζει η ψυχή τον Θεό τόσο περισσότερη χαρά νιώθει,τόσο περισσότερη ευτυχία νιώθει.Δεν μπορεί να στην περιγράψει κάνεις αν δεν την ζήσεις.

Γιαυτό ένας Άγιος χρησιμοποίησε μια τρομερή λέξη για την προσευχή.Είπε ότι η προσευχή είναι συνουσία τις ψυχής μετά του Θεού.Γίνονται μία Ουσία η ψυχή με τον Θεό, γιαυτό ακριβώς και τα πνευματικά αμαρτήματα είναι τόσο βαριά . Όταν κάνουμε κάτι που θέλει Διάβολος σημαίνει ότι ήδη τον έχουμε πλησιάσει, ήδη έχουμε αρχίσει σαν πνεύμα να πλησιάζουμε ένα κακό πνεύμα.Και στο τέλος ξέρετε τι κάνουμε; Το λέει ξεκάθαρα η Αγία Γραφή. Προσευχόταν ένας Προφήτης να ελευθερώσει ο Θεός τους Ισραηλίτες γιατί είχαν κατακτηθεί από εχθρούς . Και του λέει ο Θεός : τους τιμώρησα γιατί αμάρτησαν. Τι αμαρτία κάνανε; ''επόρνευσαν λέει εν τοις επιτηδεύμασι αυτών.''

Πορνεύσανε λέει.Πως πορνεύσανε ; Ένας λαός πως μπορεί να πορνεύσει; Εκολήθησαν οπίσω Θεόν ετέρον.

Είναι πνευματική πορνεία για έναν Χριστιανό το να διαβάζει Ινδουιστικά βιβλία , να διαβάζει Βουδιστικά Βιβλία για να βρει τρόπους σωτηρίας.Πορνεύει με τον Διάβολο.Ενώνεται η ψυχή του , το πνεύμα του με το δαιμονικό πνεύμα.Και είναι μεγαλύτερη πορνεία αυτή από την σωματική πορνεία.Πολλοί σωματικά πόρνοι μετανοήσαν και σωθήκανε . Αυτοί που πορνεύουνε με τέτοιο πνευματικό τρόπο ξέρετε πόσο δύσκολα συνέρχονται ; Για να καταλάβουν ότι κάνουν κάτι κακό;
Θα διαβάσετε και άλλα βιβλία και άλλα θρησκειών από ενδιαφέρον να μάθετε τι πιστεύουνε , τι λένε για γνώση όχι για να αντλήσετε τρόπους σωτηρίας. Αλλοίμονο του εκείνου που αφήνει την Εκκλησία για να πάει στην Εκκλησία του Διαβόλου, ξέρει τι αφήνει και που πάει.

Για εκείνους τους Ινδουιστές και Βουδιστές μπορεί να βρει ο Θεός κάποιες δικαιολογίες και να σώσει. Αλλά για τον Χριστιανό που λέει θέλω να με θάψετε χωρίς παπά δεν υπάρχει σωτηρία γιατί αυτός ξέρει τι αφήνει. Για τον Χριστιανό που λέει και το Ζεν είναι οδός σωτηρίας δεν υπάρχει σωτηρία.Γιατί ο μόνος τρόπος που ξέρουμε είναι ο Χριστός.Δεν είναι μόνο η αλήθεια, είναι και ο δρόμος που θα σταθούμε σε αυτή την αλήθεια , ''εγώ είμαι η οδός και η ζώη και η αλήθεια.''

Θα μάθουμε λοιπόν να προσευχόμαστε με εμπιστοσύνη και υπομονή.Μας ακούει ο Θεός , μας ακούει η Παναγία, μας ακούνε οι Άγιοι. Υπάρχει μια θαυματουργή εικόνα στο Άγιο Όρος που λέγεται παναγία η γοργουπήκοος. Υπακούει γοργά, μας ακούει. Εδώ κάνουμε ένα χοντρό λάθος .Ευτυχώς πως η Παναγία δεν μας παίρνει στα σοβαρά ειδάλως αλλοίμονο μας, την λέμε γοργοϋπήκοο ξέρετε τι διαφορά έχει το ένα με το άλλο ; Μας ακούει γοργά , θέλουμε να είναι γοργουπήκοος, χαιρόμαστε που είναι γοργουπήκοος. Γοργουπήκοος από που και ως που;
Σου κάνει υπακοή εσένα; Τι είσαι ο Γέροντας της;Τι είσαι συ που θα σου κάνει υπακοή η Παναγία ; Και αν δεν σου κάνει δηλαδή τι θα τις κάνεις ;Τι κανόνα θα τις βάλεις; Να προσέχουμε τι λέμε. Δεν μας συμφέρει να είναι η Παναγία γοργουπήκοος. Να πας υπακούει γοργά. Ούτε ο Θεός.Γιατί πολλές φορές δεν ξέρουμε τι ζητάμε. Είναι επικίνδυνο για μας να να είναι η Παναγία γοργουπήκοος και είναι σωτηρία για μας να είναι Γοργοεπήκοος.

Είχα βγει στο εξωτερικό. Ήμουνα σε μια μεγάλη πόλη , κάποια Ελληνίδα είχε πάει τον άνδρα της στο νοσοκομείο, είχε καρκίνο, έμαθε ότι ήμουνα και γω εκεί, ήρθε σε επαφή μαζί μου και πάνω στον πόνο της μου είπε και ένα τρομερό περιστατικό. Θα ζητάμε αυτά που χρειαζόμαστε ,είπαμε ο ίδιος ο Χριστός μας προτέπει σε αυτό αλλά θα τα αφήνουμε και στα χέρια του , θα τα αφήνουμε και στην κρίση του.Δεν θα απαιτούμε.

Είναι ένα μοναστήρι στην Στερεά Ελλάδα η Μονή Αγάθωνως. Δεν έχω πάει ποτέ δεν ξέρω πως είναι το Μοναστήρι. Πριν μερικά χρόνια έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα και γράφανε όλες οι εφημερίδες και λέγανε όλα τα κανάλια στην τηλεόραση γιατί βγήκε άλιωτος , άφθορος ένας από τους Ιερείς της Μονής , ένας Παπούλης. Ένας παπά-Βησαρριών. Και μου λέει η γυναίκα, Γέροντα τον είχα πνευματικό , αυτόν τον παπά-βησαρρίωνα, είναι πραγματικά Άγιος άνθρωπος και λιωμένος να έβγαινε, Άγιος άνθρωπος. Και πήγαινα μου λέει συχνά στην μονή Αγάθωνως. Εκεί υπάρχει μια εικόνα της Παναγίας θαυματουργεί.Και πολλοί προσεύχονται, πάνε και παρακαλάνε την Παναγία , καλά κάνουνε και να πηγαίνουμε και μεις σε προσκυνήματα. Και μια μέρα λέει το τι υπέφερα Γέροντα ,το πόσο λυπήθηκα δεν μπορείτε να φανταστείτε. Γιατί τις λέω; Μια γυναίκα να έχει πέσει μπροστά στην εικόνα και να κλαίει. ''Κάνε μου καλά το παιδί μου .Κάνε μου καλά το παιδί μου. Απαιτώ να μου κάνεις καλά το παιδί μου δεν έχω άλλο παιδί.'' Ένα παιδάκι 12 χρονών είχε κακρίνο απλωμένο σε όλο το σώμα και θα πέθαινε. Και η μάνα του να κλαίει μπροστά στην εικόνα της Παναγίας και να χτυπιέται. ''Κάνε μου καλά το παιδί μου. Δεν έχω άλλο παιδί .Δεν πρόλαβε να ζήσει , δεν γνώρισε την ζωή ακόμα. 12 χρονών είναι Παναγία μου, κάνε μου καλά το παιδί μου.Απαιτώ να μου κάνεις καλά το παιδί μου.''

Εγώ λέει (η γυναίκα) έκλαιγα με μαύρο δάκρυ απ το πόνο αυτής της μάνας , αλλά βλέπω τον Παπά-βησαρρίωνα να κουνάει το κεφάλι του πολύ δυσαρεστημένος και στεναχωρημένος. Πέρασε καιρός, χρόνια μετά από 8-9 χρόνια, δεν θυμάμαι πόσα μου είπε η γυναίκα. Ξαναπηγαίνω στον πνευματικό στον παπά-βησαρρίωνα στην Μονή Αγάθωνως.και εκεί που τα λέμε είδα κράταγε μια εφημερίδα στα χέρια . Και τις λέει : ''θυμάσαι ένα θαύμα που 'κανε η Παναγία σε μια γυναίκα'' , γιατί έγινε το θαύμα, έγινε καλά το παιδί . Ο Απλωμένος σε όλο το σώμα Καρκίνος εξαφανίστηκε , ζούμε τα θαύματα.

''Την θυμάσε αυτή τη γυναίκα;''
''Μπορούσα να την ξεχάσω μου λέει.Ώσπου να πεθάνω θα την θυμάμαι.Ναι λέει στον παπα-βησαρρίωνα την θυμάμαι. ''

''Διάβασε'', τις λέει στην εφημερίδα.

Παίρνω λέει την εφημερίδα, κοιτάζω,ο νεαρός είχε γίνει 20-21 χρονών , γνώρισε ένα κοριτσάκι 17-18 χρονών , ούτε ξέρω δεν μου πε και η γυναίκα τι δεν πήγε καλά, και παίρνει ένα πιστόλι σκοτώνει το κοριτσάκι ,σκοτώνει τον πατέρα του , σκοτώνει την μάνα του που προσευχήθηκε με τόσο κλάμα μπροστά στην εικόνα της Παναγίας να γίνει καλά και τινάζει τα μυαλά του στον αέρα.

Θα ήτανε προτιμώτερο να είχε πεθάνει 12 χρονών ή δεν θα ήτανε; Μας συμφέρει να γίνει η Παναγία Γοργουπήκοος; Που είναι τώρα αυτό το παιδί; Που είναι τώρα αυτοί οι γονείς;

Προσέξτε δεν θέλω να πω ότι δεν θα προσεύχεστε να γίνουν τα παιδιά σας καλά ή ότι αν γίνει το παιδί σας μετά καλά θα σας σκοτώσει. Άλλο θέλω να πω. Δεν ξέρουμε τις μας συμφέρει, για να απαιτούμε από τον Θεό , θα επιμένουμε και θα υπομένουμε, ,θα προσευχόμαστε με υπομονή.

Ο ίδιος ο Χριστός μας φέρνει το παράδειγμα μιας γυναίκας που είχε πάει στο σπίτι ενός πλουσίου και χτύπαγε να τις δώσει ελεημοσύνη , αυτός έκανε ότι δεν άκουγε και αυτή συνέχισε να χτυπάει. Στο τέλος αγανακτησμένος λέει ο πλούσιος ''δώστε της ότι θέλει να φύγει να ησυχάσω από αυτή''.Παράδειγμα ότι πρέπει να επιμένουμε στην προσευχή μας αλλά τι είπα στην αρχή; Το παράδειγμα μας να είναι ο Χριστός.Θα προσευχόμαστε όπως ο Χριστός.Γονάτισε και ο Χριστός. Έτρεξε αίμα ο ιδρώτας και είπε ''πάρε από μένα αυτό ποτήρι, δεν θέλω να το πιω ''μια αίτηση , θα λέμε τι θέλουμε στον Θεό αλλά ''ας γίνει όπως θέλεις εσύ και όχι εγώ.'' Γιατί δεν ξέρουμε αν είναι πάντα καλό αυτό που ζητάμε . Εμείς το βλέπουμε για καλό, είναι όμως καλό; Θα καταλήξει καλά; Γνωρίζουμε ένα κορίτσι, θέλουμε να παντρευτούμε βλέπουμε ότι είναι καλή κοπέλα.Να προσευχηθούμε '΄Θεέ μου φέρτα δεξία , να την παντρευτώ , παναγία βοήθησε με να πάνε καλά να κάνω οικογένεια με αυτό το κορίτσι. Καλό κορίτσι φαίνεται.''Αλλά θα προσθέτουμε ''εαν είναι και το θέλημα σου.'' Θεέ μου θα λέει η κοπέλα ''βοήθησε με να παντρευτώ αυτό το αγόρι ,σεμνό αγόρι φαίνεται , καλό είναι να κάνω μια οικογένεια χριστιανική'' αλλά θα προσθέτουμε ''εαν είναι και το θέλημα σου. Αν είναι για καλό μου . ''

Εγώ το βλέπω για καλό, αν μετά από λίγα χρόνια με σκοτώσει εκεί που κοιμάμαι; Δεν θα ταν καλύτερα να μην παντρευτώ;΄Λίγοι είναι αυτοί που λέγε: ''καλά, στραβός ήμουνα , δεν έβλεπα τι παντρεύτηκα; ''.

Θα προσευχόμαστε , αλλά θα έχουμε και εμπιστοσύνη στον Θεό , δεν θα αγαπάμε εμείς τον εαυτό μας περισσότερο απ ότι μας αγαπάει ο Χριστός και η Παναγία.Όσο και να αγαπάμε εμείς τον εαυτό μας και τους άλλους , ζούμε, δεν πεθάναμε ούτε για τον εαυτό μας ούτε για τους άλλους.Ο Χριστός έχυσε το αίμα του για μας. Είναι δυνατόν να επιτρέψει κάτι που θα ναι κακό για μας; Γιατί είναι καλό ότι επιτρέπει, αυτός το ξέρει.Δεν ξέρουμε τι θα φέρει το αύριο. Ξέρουμε όμως ποιος είναι αυτός που θα μας φέρει το αύριο. Γιαυτό ''Θεέ μου βοήθησε με, να πετύχω σε αυτή την δουλειά, είναι καλή δουλειά , γίνονται διαγωνισμοί, βοήθησε με να πετύχω αν είναι και το θέλημα σου.'' Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί μετά από 5 χρόνια σε αυτή την δουλειά. Και θα λέμε: ''καλύτερα να μη είχα βρεθεί εδώ.''Γιαυτό λέει πάλι η Αγία Γραφή : Υπάρχουν δρόμοι που φαίνονται ωραίοτατοι και στο τέλος σε περιμένει ο Θάνατος. Καλύτερα να μην τον είχες ξεκινήσει. Απλά πράγματα είναι.Γιαυτό καλό θα κάνουμε να τα θυμόμαστε. Είπαμε λοιπόν, πρώτα ευχαριστία ,δεύτερο εξομολόγηση,τρίτον τα αιτήματα με εμπιστοσύνη και επιμονή. Γιατί είπαμε ακόμη δεν έχουμε μάθει πως να προσευχόμαστε.

Και όχι μόνο δεν ξέρουμε τι λέμε, αλλά προσευχόμαστε και λάθος.Ο ίδιος ο κύριος το λέει. ''Ζητάτε και δεν παίρνετε γιατί ζητάτε σωστά.Δεν προσεύχεστε σωστά.''

''Και η προσευχή ημών'', λέει αλλού, ''γενέσθω εις αμαρτία'' , δηλαδή θα φτάσουμε σε αυτό το κατάντημα να αμαρτάνουμε και με την προσευχή μας; Έχει γίνει και αυτό. Ο ίδιος ο Χριστός μας είπε πάλι. Ο φαρισαίος δεν προσευχόταν; Απ την προσευχή του κολάστηκε.Δεν ήταν ενάρετος; Αρετές; Τηρούσε το νόμο , τηρούσε αυτά που έλεγε η Γραφή ελεημοσύνη έκανε και απ τις πολλές αρετές είχε πετάξει κέρατα. Γιατί αρετές έχει και ο διάολος. Σε ευχαριστώ Θεέ μου κάνε τούτο το καλό, κάνε κείνο το καλό, κάνω τόση ελεημοσύνη και δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους. Να η υπερηφάνεια.Και δεν του έφτανε που καταδίκασε όλους που δεν έβλεπε ή σαν αυτόν εδώ , καταδικάζει και τον διπλανό του που είχε σκυμμένο το κεφάλι.

Και τι έλεγε; ''ο θεος ιλασθητι μοι τω αμαρτωλω'' και δεν σήκωνε ούτε το κεφάλι του.Ό ένας από την προσευχή του σώθηκε, ο άλλος από την προσευχή του κολάστηκε. Γιαυτό λέμε τώρα αυτά τα πράγματα για να ξέρουμε να προσευχόμαστε σωστά. Γιατί ο διάβολος κοιτάζει να μου λύνει τα πάντα, κοιτάζει να μην μας αφήσει να κάνουμε κάτι καλό. Ή και αν κάνουμε κάτι καλό κοιτάζει να μας το λερώσει. Να μην γίνει σωστό. Και για να μην μπερδευόμαστε. Ο ίδιος ο Χριστός είπε να μην λέτε πολλά λόγια στην προσευχή και λένε οι πατέρες λίγα λόγια του τελώνη τον έστειλαν στη σωτηρία, σώθηκε. Δυο λόγια του ληστή, ''μνησθητή μου Κύριε'' και πήγε στον παράδεισο. Τα πολλά λόγια είναι φτώχεια δεν λέμε και εμείς; Γιαυτό και οι πατέρες προσέξανε κάτι, ότι, δεν υπάρχει όνομα σαν το όνομα του Χριστού. Αυτό είναι ξεκάθαρο στην Αγία Γραφή.Με το όνομα του Χριστού βγάζανε δαιμόνια. Ενώπιον του ονόματος του Χριστού των επουρανιών , επιγείων και καταχθονίων , θα γονατισόυν οι άγγελοι , οι άνθρωποι και οι δαίμονες(Κατά την Δευτέρα Παρουσία). Μπροστά στο όνομα του Χριστού.δεν μας σώζει το ότι πιστεύουμε στον Θεό. Τι θα πει αυτό; Όλοι πιστεύουν σε Θεό, δεν θα μας σώσει η πίστη μας στον Θεό. Αυτό που θα μας σώσει είναι η πίστη μας ότι ο Χριστός είναι ο Θεός. Αυτό μας σώζει. Γιαυτό λέμε ''το όνομα σου ονόμαζομεν εκτός σου Θεό άλλον ουκ είδωμεν.'' Δεν ξέρουμε άλλο Θεό , μόνο τον Θεό που λέμε Ιησού Χριστό γνωρίζουμε κανέναν άλλον. Γιαυτό ,είπαν κάτι ωραίο οι πατέρες. Προσέξανε κάτι.

Όταν ο Δαβίδ βγήκε να πολεμήσει με τον Γολιάθ του δώσανε όπλα, σπαθιά, μια πανοπλία, ο Δαβίδ εντομεταξύ ήταν κοντούλης και δεν μπορούσε να κουνηθεί με αυτά που τον φορτώσανε. ''Δεν μπορώ να σταθώ με αυτά που μου φορτώσατε. ''Και τα έβγαλε όλα και τα πέταξε δίπλα. Και πήρε από μπροστά του πέντε πέτρες και την σφεντόνα. Και με την πρώτη σκότωσε τον Γολιάθ.Και θυμήθηκαν οι Πατέρες κάτι που είχε πει ο Απόστολος: ''Θέλω εἰπεῖν πέντε λόγους τῷ νωΐ μου '' , προτιμώ να πω 5 λόγια με το νου μου και λένε οι πατέρες, αυτά είναι τα πέντε λόγια , αυτές οι πέντε πέτρες που πήρε ο Δαβίδ. Ο Απόστολος Παύλος μπορεί να μην κυριολεκτούσε , αλλά ισχύει. Είναι το Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον Με. Αυτές οι πέντε λέξεις. Ονομάζεις τον Ιησού Κύριο, αυτό που προσπαθεί ο διάβολος όλο τον κόσμο να μην το κάνει. Αγαπάς τον Χριστό; Αγάπατον; Τον θαυμάζεις; θαύμασε τον.Τον εκτιμάς; Εκτίμησε τον.Σαν ένα μεγάλο ''κοινωνικό αναμορφωτή'' , σαν ένα μεγάλο ποιητή, φιλόσοφο, όχι σαν Κύριο. Μέχρι που γίνονται ''θεολογικά'' συνέδρια διαθρησκειακά πολλών θρησκειών και γίνεται συμφωνία να μην αναφέρουμε το όνομα του Χριστού για να μην σκανδαλιστούν οι άλλοι. Πως τρέμει ο διάβολος αυτό το όνομα ,αυτό φοβάται; Με αυτό θα τον κοπανάμε. Αυτό τρέμει; Με αυτό θα τον χτυπάμε.

Γιατί είναι φοβερή αυτή προσευχή; Είπαμε, ονομάζεις τον Ιησού Κύριο και μετά λες ελέησον με. Δηλαδή ταπεινώνεσαι. Ελεημοσύνη ποιος ζητάει ; Ένας ζητιάνος. Γίνεσαι ζητιάνος; Ταπεινώνεσαι; Τον σκότωσες τον διάβολο. Η Ταπείνωση είναι το αντίθετο του.
Αυτός γιατί έγινε διάβολος; Δεν πόρνευσε. Δεν έχει σώμα να πορνεύσει. Δεν σκοτώσε , ποιόν να σκοτώσει; Ε από την υπερηφάνεια του '' θήσωμαι τον θρόνο μου υπεράνω του υψίστου'' , και όποιος θέλει ας με ακολουθήσει. Και για να μας δείξει ο Χριστός τώρα τον αντίθετο δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για να σωθούμε ''έκλεινε ουρανούς και εκατέβιε εταπείνωσε εαυτόν γενόμενος άνθρωπος'' για να μας δείξει , πως πρέπει και μεις με την ταπείνωση να φτάσουμε στον Θεό, να ντυθούμε τον Θεό.Γιαυτό λεει ένας Πατέρας ότι η ταπείνωση είναι , το ένδυμα της Θεότητος. Το Ρούχο που φόρεσε ο Θεός είναι η ταπείνωση.Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον Με, ταπεινώνεσαι. Γιαυτό ο διάβολος θα σε αφήσει να κάνεις όλα τα καλά , θα σε βοηθήσει κιόλας, δεν θα σε αφήσει ποτέ να κάνεις δύο πράγματα. Θέλεις να κάνεις ελεημοσύνες; Σε βοηθάει να κάνεις.Θέλεις να χτίσεις Εκκλησίες;Όχι ότι είναι κακό να κάνεις ελεημοσύνη ή να κτίσεις Εκκλησία, σε βοηθάει όμως κιόλας. Γιατί; Θέλεις να νηστέψεις; Όχι σε αφήνει, σε βοηθάει κιόλας , Γιατί; Γιατί ξέρει ότι κάνοντας τα όλα αυτά μπορεί να πέσεις σε υπερηφάνεια που τα έκανες.

Δεν μπορείς να πεις , δεν νηστεύω.Αφού νηστεύω.Τι θα πω, ότι δεν νηστεύω;Θα υποκριθώ ότι δεν νηστεύω;Αυτό θα είναι υποκρισία. Η αλήθεια να λέγεται. Και ελεημοσύνες κάνω, μα δεν κάνω; Και παρθενία έχω. Μα δεν έχω;

Και ο διάολος έχει παρθενία, όχι μόνο σε αφήνει ο διάβολος να κάνεις όλα αυτά τα καλά.Αλλά σε βοηθάει κιόλας για να σε ρίξει μετά στην υπερηφάνεια.Γιαυτό ποτέ δεν θα σε αφήσει να κάνεις δύο πράγματα. Να πεις Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον Με και να πας να εξομολογηθείς.Γιατί και από τα δύο γενιέται η ταπείνωση.Γιαυτό δεν μπορούμε να σωθούμε έξω από την Εκκλησία, έξω από την ζωή της Εκκλησίας,έξω από τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Ξεκίνα να πας να εξομολογηθείς. Πριν καν πεις τις αμαρτίες σου στον Θεό, πριν καν ο Παπάς σου διαβάσει συγχωριτηκή ευχή του χεις κόψει τα πόδια του διαβόλου.Αυτή η κίνηση δείχνει ότι θέλεις να σαι με τον Χριστό και όχι με τον διάβολο.Με απλά πράγματα θα πάμε στον παράδεισο. Με απλά πράγματα θα πάμε στην κόλαση.Θέλουμε να σωθούμε, θα το δείξουμε στην πράξη. Θα κάνουμε υπακοή σε αυτά που λέει η Εκκλησία.Ξέρετε τι λέει η Αγία Γραφή; θα το θυμόσαστε. ''Ήν'', λέει για τον Χριστό όταν ήταν μικρός, ''υποτασσόμενος αυτοίς''. Για σκεφτείτε το λιγάκι. Ο Θεός έκανε υπακοή, ο Χριστός όταν μικρός έκανε υπακοή στην μητέρα του και στον κατά νόμο πατέρα του , στην Παναγία και τον Ιωσήφ. Έκανε ο Θεός υπακοή σε άνθρωπο και δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς; Δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς σε αυτά που λέει η Εκκλησία; Να πάμε να εξομολογηθούμε;Ε, τι περιμένουμε τότε να μας σώσει.Δεν ξέρουμε ότι ο Θεός ''ταπεινοίς δίδωση χάρην;Υπερηφάνοις αντιτάσσεται.''Αν έχεις αντίπαλο σου τον Θεό , τότε ποιος θα σε σώσει.Μην μπερδεύουμε τα πράγματα, είναι πολύ απλά.Απλά τα είπε ο Χριστός , απλή είναι η ζωή του Χριστιανού γιαυτό είναι και τόσο εύκολη η σωτηρία μας.Μόνο ο εγωισμός μας και η υπερηφάνεια μας τα κανουν θάλλασα.Μόνο απ αυτά θα χαθούμε από τίποτα άλλο.

Για τα στάδια αυτής της προσευχής έχουμε μιλήσει και σε κάποια άλλη ομιλία με τίτλο ο ''διάβολος στο μυαλό''.Πως εκολάπτεται η αμαρτία μέσα μας.Έρχεται ο διάβολος αφήνει τα αυγά του και μεις τα κλωσάμε και γεννάμε το κακό.Γιαυτό οι Πατέρες έχουνε χωρίσει συνοπτικά, θα τα πω στα στάδια :

Προσβολής, έρχεται ο λογισμός, κάνε το κακό, το πρώτο στάδιο η προσβολή ,εσύ την διώχνεις, παλεύεις, ξανά έρχεται ,το διώχνεις κ.ο.κ. Δεν είσαι αμαρτωλός για αυτή την αμαρτωλή σκέψη , όχι μόνο δεν είσαι αμαρτωλός, θα στεφανωθείς κιόλας για αυτό τον αγώνα. Άπό αυτό θα σωθούμε , από τον αγώνα που κάνουμε όχι από το τι καταφέρνω .Εαν καταφέρουμε κάτι ή όχι αυτό θα εξαρτηθεί από τον Θεό όχι από μας , εμείς μπορούμε να κάνουμε τον αγώνα, από την πάλη. Ούτε από την προσβολή των άσχημων λογισμών έχουμε στο κεφάλι μας αμαρτία ούτε από την πάλη που θα κάνουμε , απ αυτά θα σωθούμε.

Όταν αρχίσει όμως το επόμενο στάδιο που λέγεται συνδυασμός και αρχίζει η συζήτηση , αρχίζει και η αμαρτία για μας .Από την στιγμή που θα κάνουμε και την συγκατάθεση αυτό είναι το τελικό στάδιο, εκεί τέλειωσε η ιστορία.Ενώπιον του Θεού , είμαστε αμαρτωλοί . Μπορεί για τους άλλους ανθρώπους να είμαστε ευλαβείς ,να έχουμε σχήμα ευλαβείας και να φαινόμαστε και με τα ρούχα μας και τα χτενίσματα μας σαν ευλαβείς ,αλλά τι γίνεται μέσα στο μυαλό μας ο Θεός το ξέρει και δεν μπορούμε να τον κοροιδέψουμε , γιαυτό ακριβώς ήμουν σε ένα μοναστήρι πολύ αυστηρό. Και ο Γέροντας μου , μου έλεγε:

''-Μην τολμήσεις να πλησιάσεις το Άγιο δισκοπότηρο αν έχεις δεχτεί σαρκικό λογισμό'' .Έρχεται ο λογισμός ,τον διώχνεις είναι η προσβολη,ξανάερχεται τον διώχνεις...είναι η πάλη.Όταν αρχίζεις να το σκέφτεσαι και να συζητάς και φτάσεις στο σημείο να πεις ναι...τέλειωσε η ιστορία.''Ο εμβλέψας γυναικί'' λέει ο Χριστός, εκείνος που θα κοιτάξει γυναίκα και θα την επιθυμήσει ήδη ''μοίχευσε εν την καρδία αυτού'' , αν θα το κάνεις απ έξω ή όχι εξαρτάτε από εξωτερικούς παράγοντες , η αμαρτία υπάρχει πια. Και την γεννάμε μετά.Δεν υπάρχει αμαρτία που κάνετε εαν δεν έχετε συμφωνήσει πρώτα μέσα στο μυαλό σας να την κάνετε . Λίγα είναι τα αμαρτήματα που κάνουμε από απροσεξία , τα πιο πολλά τα σκεφτόμαστε ,συγκατατειθέμεθα και τα κάνουμε. Γιαυτό, μας έχουν δώσει οι πατέρες σαν παντοδύναμο όπλο αυτή την προσευχή.Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησε Με , και στα Μυστήρια της Εκκλησίας κύριε Ιησού Χριστέ ελέησε με, ο διάβολος την δουλειά του , εμείς την δουλειά μας.

Είχε έρθει ένας δαιμονισμένος εδώ πάνω στο όρος , ένα καλό παιδί και είχε πάει στο κελί που είμαι τώρα εγώ .Δεν είμαι σε μοναστήρι, είμαι σε κελί σε σκήτη. Σ αυτό το κελί ακριβώς που είχα πάει εγώ, είχε πάει αυτό το παιδί. Είδαν οι πατέρες το πρόβλημα του . Αλλά απ την άλλη μεριά είδανε ότι είναι και ευλαβέστατο παιδί , αγνοούσε πολλά πράγματα αλλά είχε φόβο Θεού και τον κρατήσανε σαν δόκιμο. Τον κάνανε και μοναχό, γιατί ήταν μεγάλος ήρωας.Και είχα την χαρά και λέω χαρά γιατί ήταν πραγματικά ευλογία για μένα το ότι τον γνώρισα αυτό τον άνθρωπο. Και θαύμασα, με τη προσοχή αγωνιζόταν ,γέρο τον γνώρισα εγώ .Όταν τον έπιανε το δαιμόνιο, γινότανε χαμός , άλλη φορά θα σας πω για κείνον. Τώρα θα σας πω για ένα περιστατικό που μου κανε εντύπωση και που δείχνει το αγωνιστικό τοιυ φρόνημα. Πήγε μια μέρα εκεί σε ένα παπά και λέει ''παπά με μαθαίνεις και μένα να κάνω αυτό το εργόχειρο;'' Και του λέει ο παπάς ''να σε μάθω.'' Ο Πάπας σκάλιζε σφραγίδια , εκείνος έκανε ένα άλλο εργόχειρο που ήταν δύσκολο βαρύ. Του έδειξα,μου λέει, πως θα χαράσσω το όνομα του Χριστού, τα σύμβολα πάνω στο μαλακό ξύλο που μαλάκωσε επειδή το βράζανε. Και του λέει, ''θα σκαλίζουμε το όνομα του Χριστού και θα το λέμε κιόλας.'' ''Ναι πάπα μου.''Ε, κάθισε δεξιά μου εγώ κάθισα αριστερά του και σκαλίζαμε.Ήτανε από τον Θεό, μου λέει, να καθίσω αριστερά του, αν είχα κάτσει δεξιά ,δεν θα ζούσα τώρα . Εκεί που σκάλιζε και λέγαμε την ευχή, ''Κύριε ιησού Χριστέ ελέησε με'' , τον πιάνει το δαιμόνιο ,τινάζοντε τα χέρια του σαν έμβολα , πετάγεται απ την μια μεριά η σφραγίδα ,από την άλλη η φαλτσέτα με τέτοια δύναμη που καρφώθηκε σε ένα δέντρο και δεν μπορούσε μετά να την βγάλει. Αν καθόμουνα δεξία του, μου λέει, θα με είχε περάσει απ το στομάχι και θα χε βγει απ την πλάτη. Ανοίγει το στόμα διάπλατα, και αρχίζει να ουρλιάζει από μέσα μια φωνή, η γλώσσα έμενε ακίνητη , και να βγαίνει μια φωνή :

''Πάψε, πάψε,πάψε,γιατί λες αυτό το όνομα. Γιατί λες αυτό το όνομα.'' Σε άλλες περιπτώσεις όταν ήταν νύχτα και έβγαινε απ την αγρυπνία έξω να προσευχηθεί και τον έπιανε η κρίση και άνοιγε το στόμα και φώναζε, πηγαίνα οι πατέρες και τον εφέγανε με ένα φακο μέσα στο στόμα να δούμε μην είναι εγαστρύμυθος και κουνιέται εδώ και μιλάει, όπως κάνουν κάποιοι στο τσίρκο . Δεν κουνιόταν τίποτα.Η γλώσσα ακίνητη, οι μυς ακίνητοι και η φωνή να βγαίνει από μέσα .

''Γιατί λες αυτό το όνομα.Σε πειράζω γω , γιατί με πειράζεις εσύ. Πάψε πανάθεμασε , πάμε, μην λες αυτό το όνομα.''

Εγώ ελεγα Κυριε Ιησου Χριστέ Ελέησε μας κ.ο.κ. Μετά απο 4 -5 λεπτά υποχωρεί η επίρρεια , εγώ ξανάρχιζα να σκαλίζω και τον κοίταζα με την άκρη του ματιού να δω τι θα κάνει.Πάει αυτός ολο θυμό ,αρπάζει την σφραγίδα από κάτω το ξύλο,πάει στο δέντρο ,παλεύει παλευεί ,χτυπάει, ξεκαρφώνει την φαλτσέτα ,κάθετε δίπλα του και γυρνάει και του λέει.Αυτός την δουλειά του, εγώ την δουλειά μου.Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησε με.Πιανού θα περάσει ;
Ο διάολος την δουλειά του.Εγώ την δουλειά μου. Έτσι παλεύουμε. Έχουμε μάθει να τα θέλουμε όλα στην τρεχάλα.Γιατί δεν με ακούει ο Θεός; Που ναι ο Θεός;Μα σε ποιον προσεύχομαι;ΜΑ δεν υπάρχει Θεός;

Θα μάθουμε να μην ζούμε την ζωή μας σαν βίντεοκλιπ , όλα γρήγορα και όλα τρέχοντας . Θα μάθουμε να κάνουμε υπομονή , θα μάθουμε να προσευχόμαστε με προσοχή και με προσευχή.Στο χέρι μας είναι να σωθούμε . Για σκεφτείται , εμείς θέλουμε να σωθούμε , ο Θεός ο Πατήρ ο Υιός ,το Άγιο Πνεύμα , θέλουμε να σωθούμε ,η Παναγία θέλει να σωθούμε ,οι άγγελοι θέλουν να σωθούμε , οι Άγιοι θέλουν να σωθούμε ,μα είναι δυνατόν όλους , όλο το σύμπαν να το νικήσει ένας , ο διάολος; Που δεν θέλει να σωθούμε. Είναι ένας εναντίον όλων. Εϊναι δυνατόν να νικήσει;

Όχι.Λογικά πάμε για τον παράδεισο, γιατί πάμε στο διάβολο ; Γιατί εμείς θέλουμε. Όπως δεν σε υποχρεώνει ο Θεός , δεν σε αναγκάζει ο Θεός να σωθείς , μόνος σου θα επιθυμήσεις τη σωτηρία σου αν θέλεις να σωθείς , ''ωστε θελει οπισω μου έλθειν'',έτσι δεν μπορεί και ο διάβολος να σε υποχρεώσει να χαθείς.''Ενεδρεύει πτωχόν εις το ελκύσε αυτόν'' ,μόνο έτσι μπορεί να μας κερδίσει ο διάβολος.Με το να μας γοητεύσει , με το να μας ελκύσει, να μας τραβήξει για να πάμε μόνοι μα στον διάβολο. Γιαυτό θα ξεκινάμε, και θα επιμένουμε, στον αγώνα. Ξέρετε τι παθαίνουμε ,ξεκινάμε με ενθουσιασμό , κάτι μας διαβάζουν μας αρέσει μια ομιλία ακούμε μας αρέσει, ανάβει φωτιά μέσα μας θα αγωνιστώ θα σωθώ , αρχίζουμε την ευχή, την εξομολόγηση στον παπά Αρχίζουμε μετάνοιες, αρχίζουμε διαβάσματα και σιγά-σιγά αρχίζουμε να ξεφουσκώνουμε.Και σιγά σιγά αρχίζουμε να χαλαρώνουμε. Και μετά από λίγο, τα έχουμε ξεχάσει όλα .Γιαυτό λένε οι Πατέρες, Καλύτερα μικρή εργασία που διαρκεί ,παρά μεγάλη που διακόπτεται. Ο Διάβολος την δουλειά του, εμείς την δουλειά μας. Δεν θα του περάσει. Είναι ένας εναντίον όλων. Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με. Είναι μια προσευχή που κλείνει μέσα της όλες τις προσευχές.Και πάντα μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας.Δεν θα απομακρυνόσαστε απ το πετραχείλη του Παπά.Δεν θα απομακρυνόσαστε από το ράσο του παπά , ότι και να ναι ο παπάς, δεν θα σας μεταδόση την αγιότητα του , την σωτηρία που θα του δώσει ο Χριστός θα σας μεταγγίσει, όσο άγιος και να ναι ο Παπά μη νόμιζε ότι αν πάτε σε Άγιο Παπά θα αγιάσετε και σεις, δεν είναι κολλητική η αγιότητα, αν ήταν έτσι θα πηγαίναμε όλοι και θα κολλάγαμε δίπλα σε Αγίους, αλλά να ένας που έζησε στον μοναδικό Άγιο επί της Γης , τον Χριστό και πήγε και κρεμάστηκε μετά.Ότι και να ναι ο Παπάς, είναι καλός; Θα πάει στον παράδεισο. Είναι κακός, το πετραχείλη που φόρεσε θα γίνει θηλιά που θα τον πνίξει, δική του δουλειά, δεν μας ενδιαφέρει, δεν θα πεθάνουμε παρέα . Θα σωθούμε όμως αν κοινωνήσουμε απ αυτόν τον Παπά. Θα σωθούμε όμως αν παντρευτούμε από αυτόν τον παπά , αν βαπτιστούμε απ αυτόν τον παπά, μην κάνουμε τα απλά πράγματα πολύπλοκα, ζείστε τα και θα καταλάβετε αν είναι έτσι . Μην δεχόσαστε καν ούτε αυτά που σας λέω εγώ. Βάλτε στην πράξη αυτά που σας φαίνονται λογικά , και στην πράξη θα δείτε αν ειναι έτσι ή όχι , στην πράξη θα δείτε αν έχει δύναμη αυτό το Κύριε ιησού Χριστέ ελέησε με , αν έχει δύναμη η προσευχή, στην πράξη θα δείτε τι σημαίνει εξομολόγηση.

Θέωση: Ο σκοπός του ανθρώπου (ομιλίες του Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη)

14 Μαρτίου, 2010 — vatopaidifriend3

Αναρτήθηκε στις Πολυμέσα - Multimedia. Ετικέτες: Καψάνης, θέωση. Αφήστε Σχόλιο »

Άγιος Γρηρόριος Παλαμάς και η Αγία του οικογένεια (Βίντεο)

Τεμάχιο ιερού λειψάνου του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (Ι.Μ.Π.Δ.)

Παρουσίαση του βίου της αγίας Οικογενείας των Παλαμάδων και ιδιαιτέρως του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, που επιμελήθηκε ο καθηγούμενος της ιεράς μονής Θεοτόκου Καλλίπετρας της Σκήτεως Βεροίας αρχιμ. Παλαμάς Κυριλλίδης
Προβλήθηκε το 2009.
Δείτε το Βίντεο παρακάτω.

Σχετικοί σύνδεσμοι:

Ο ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΜΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΗς Ε Υ Χ Η Σ

Τρίτη, 7 Δεκεμβρίου 2010

What is Orthodox Christianity? (longer version)

Τετάρτη, 24 Νοεμβρίου 2010

κάθαρσι καρδίας

Ησυχασμός

Αρχική: Αρχική σελίδα \ Θεματικές κατηγορίες \ Θεολογικές μελέτες \ Ησυχασμός

Καθηγητή ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ I.ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗ Θεολογικής Σχολής / Α.Π.Θ.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ

ΣΤΟΝ ΗΣΥΧΑΣΜΟ. ΘΕΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΕΝ ΑΓΙΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΖΩΗΣ

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς με το συγγραφικό έργο του ανύψωσε θεολογικά το βαθύτερο εσωτερικό περιεχόμενο της ησυχαστικής και με τους επίπονους και επίμονους εκκλησιαστικούς αγώνες του συνέβαλε αποφασιστικά στην συνοδική κατοχύρωση της διδασκαλίας του Ησυχασμού. Στην προσπάθειά του να διασφαλίσει το υψηλό θεολογικό χαρακτήρα της ησυχίας ανέπτυξε βαθύτατη δογματική διδασκαλία γύρω από την ταυτότητα και την σωτηριολογική λειτουργία της θείας Χάριτος. Έτσι όμως ανέδειξε ταυτόχρονα και τις θεολογικές προϋποθέσεις της εν Αγίω Πνεύματι ζωής ησυχαστών, οι οποίες συνίστανται στις σταθερές και απλανείς παραμέτρους της θεοφάνειας και της θεοπτίας. Ο ακαταμάχητος υπέρμαχος του Ησυχασμού εξέφρασε αλάθητα την Εκκλησία υποστηρίζοντας ότι η υπαρξιακή βίωση της θεοπτίας, ως βιωματική εμπειρία της θεοποιού ενέργειας του Αγίου Πνεύματος, νοηματοδοτεί κατεξοχήν θεολογικά την ησυχαστική ζωή, η οποία κορυφώνεται στην πλήρη ένωση του ανθρώπου με τον Θεό και στην χαρισματική θέωση του ανθρώπου, που συνιστά και την ύψιστη μορφή της εν Αγίω Πνεύματι ζωής των πιστών.

1.Χαρακτήρας της ησυχαστικής ζωής

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μελέτησε την Ασκητική Γραμματεία κοντά σε αγίους ησυχαστές, οι οποίοι διδάχτηκαν τον Ησυχασμό όχι μόνο από την θεία Χάρη αλλά και από την προσωπική ασκητική πείρα τους. Από τους έγκριτους αυτούς διδασκάλους1 της εν Αγίω Πνεύματι ζωής διδάχτηκε την ιερά νήψη και την νερά προσευχή. Κατεξοχήν όμως διδάσκαλος του υπήρξε ο προσωπικός κόπος του και η μέσω των κόπων εμπειρία2.Γνώρισε και ο ίδιος εμπειρικά την ησυχαστική ζωή. Έτσι όταν κλήθηκε να υπερασπιστεί τον ησυχασμό, είχε ήδη αφομοιώσει με γόνιμο και δημιουργικό τρόπο σύνολη την Πατερική Παράδοση, οπότε επέδειξε απαράμιλλη αγωνιστικότητα, θεολογική εμβρίθεια και αγιοπνευματική εμπειρία, που αποτυπώθηκαν κυρίως στο συγγραφικό έργο του: «Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων», και συνοπτικώς στον «Αγιορειτικό Τόμο».

Τι είναι όμως συγκεκριμένα η ησυχία και ο Ησυχασμός καθεαυτόν;

Ως ασκητικός όρος, η «ησυχία» έχει κατεξοχήν υπαρξιακό και βιωματικό περιεχόμενο. Σημαίνει την ειρήνη του έσω ανθρώπου, που εγκαθίσταται σ' αυτόν, όταν ο άνθρωπος δει, σιχαθεί και αφαιρέσει το «ειδεχθές προσωπείον» (την απαίσια μάσκα) του, που συστάθηκε από την περιπλάνηση του νου3. Η ησυχία συνδέεται άρρηκτα με την νήψη του νου, την πνευματική εγρήγορση, και την βιωματική εμπειρία όλων εκείνων των καταστάσεων, που πραγματώνονται στη νήψη κατά πνευματικό και ανέκφραστο τρόπο4.

Κατά συνέπεια, έργο του ησυχαστή είναι «η φυλακή της καρδίας» με την αγαπητική τήρηση των εντολών, την πνευματική καθαρότητα και την μυστηριακή ζωή. Με την τήρηση των εντολών αποβάλλει ο ησυχαστής τον νόμο της αμαρτίας και εισάγει στον εαυτό του την εποπτεία του νου. Οι αισθήσεις του ελέγχονται με την εγκράτεια, ενώ το παθητικό της ψυχής κυριαρχείται από την αγάπη και το λογιστικό από την νήψη5. Ο ησυχαστικός βίος παρέχει την λειτουργική δυνατότητα στην θεία Χάρη να «επισκευάσει»τον έσω άνθρωπο και να τον διαμορφώσει προς το πρωτότυπο, παρέχοντάς του «ανθισμένο» το αρχαίο και απερίγραπτο κάλλος του6.

Ο ησυχαστής ζη χωρίς μέριμνες, απαλλαγμένος, κατά το δυνατόν, από κάθε σχέση περισπάσεως. Με την αδιάλειπτη προσευχή ενώνει το νου του με τον Θεό και συγκεντρούμενος εξολοκλήρου στον εαυτό του βρίσκει νέα και απόρρητη άνοδο προς τον ουρανό. Εκεί προσηλώνοντας το νου του, γεύεται ανέκφραστη ηδονή, βιώνει τέλεια και γλυκύτατη γαλήνη, πραγματική ησυχία και αφθεγξία. Και έτσι, αφού παραδοθεί στον Θεό, βλέπει την δόξα του Θεού και εποπτεύει το θείο φως7.

Ο απώτερος σκοπός της ησυχαστικής ζωής είναι να γίνει ο άνθρωπος ένα με την Τρισυπόστατη Μονάδα - σύμφωνα με την αρεχιερατική προσευχή του Χριστού και με την συνεργία του - όπως δηλαδή εκείνος ήρθε σε κοινωνία και ενότητα με την ανθρώπινη φύση, χωρίς να απομακρυνθεί από την δική του Τριαδική Μονάδα8.

Για τους παραπάνω λόγους, η ησυχαστική ζωή αξιολογείται από τον θεολόγο της ησυχίας και του φωτός της Χάριτος ως η υψηλότερη μορφή του ασκητικού βίου9, ενώ ο Ησυχασμός ως το ακριβέστερο τμήμα της Εκκλησίας10, αφού στο πλαίσιό του βιώνεται κατεξοχήν η κορυφαία πνευματική εμπειρία του άκτιστου φωτός, ως θεοπτία.

2.Έλλαμψη της θεοποιού χάριτος - Θεοφάνεια και θεοπτία

Ο Χριστός κατά την ιστορική παρουσία του στη γη φανέρωσε στους επίλεκτους των μαθητών του την άκτιστη θεότητα του με την μεταμόρφωσή του στο Θαβώρ. Κατά την θεολογική αποτίμηση του αγίου Γρηγορίου Παλαμά, οι μαθητές είδαν εκεί «την ουσιώδη ευπρέπεια του Θεού...την υπέρφωτη λαμπρότητα του αρχέτυπου κάλλους, το άμορφο είδος της θεϊκής ωραιότητας...είδαν αυτό το υπέρ νουν απρόσιτο φως ...είδαν την χάρη του Αγίου Πνεύματος, την οποία έπειτα έλαβαν και κατοίκησε μέσα τους»11.

Η χάρη του Θεού είναι ο αρραβώνας της κληρονομιάς των αγίων, το Πνεύμα της υιοθεσίας12, και η επαγγελία του Πνεύματος, την οποία έλαβε από τον Πατέρα ο Υιός και χάρισε στους πιστούς του. Είναι το Πνεύμα του Χριστού, το Πνεύμα του Θεού, το Πνεύμα το Άγιο13.

Την θεία Χάρη λαμβάνει ο πιστός στο άγιο βάπτισμα, και ειδικότερα κατά το μυστήριο του ιερού Χρίσματος, οπότε καθίσταται χαρισματικό γένος της, αφού από αυτήν γεννήθηκε κατά το θείο λουτρό και έτσι απέκτησε το αρχαίο κάλλος14. Στο εξής η άκτιστη Χάρη ενυπάρχει αδιαλείπτως στον πιστό και τον οικονομεί σωτηριολογικώς κατά ποικίλλους τρόπους, ενώ το θείο φως της λάμπει σ' αυτόν άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο15.

Το φως αυτό γίνεται θεατό πνευματικά με την νοερά αίσθηση και αποτελεί την αχώριστη δόξα και λαμπρότητα της θείας φύσεως16.

Αποτελεί όμως και την στολή της ψυχής του πιστού, αφού επαναφέρει σ' αυτήν το αρχαίο και υπέρτατο κάλλος, αλλά ταυτόχρονα συνιστά και την αληθινή τροφή τόσο των αγγέλων όσο και των δικαίων17.

Δεν έχει δική του υπόσταση18, γι' αυτό και λέγεται «ενυπόστατο» και όχι ευθυπόστατο19. Έτσι, εύλογα γίνεται λόγος για έλλαμψη υποστατικού φωτός στις ψυχές των πιστών20, που ενεργεί σ' αυτές δίχως να χωρίζεται από το Άγιο Πνεύμα21.

Ως άκτιστη δόξα του Θεού, προαιώνια και ατελεύτητη, το θείο φως δεν είναι αισθητό22, αλλά νοητό23, και νοερό η καλύτερα πνευματικό, που προσεγγίζεται πνευματικώς και οράται πνευματικώς24. Είναι άϋλη θεία έλλαμψη και Χάρη, που «οράται κατά αόρατο τρόπο και κατανοείται κατά ακατανόητο τρόπο»25. Είναι «φυσική ακτίνα της θεότητος»26, και «θεότητα που φανερώθηκε στους μαθητές πάνω στο όρος»,κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο27.

Η θεία έλλαμψη προϋποθέτει για την θέα της την καθαρότητα της καρδιάς και αξιολογικώς βρίσκεται πάνω από λόγο για τον Θεό και πάνω από την λογική. Βέβαια, η θεία έλλαμψη παρέχει γνώση του Θεού, αλλά αυτή η νόηση και η γνώση χορηγείται στο νου από το Άγιο Πνεύμα. Αν λοιπόν μερικές φορές αυτή η θεία έλλαμψη ονομάζεται γνώση και νόηση, θα πρέπει να νοηματοδοτείται διαφορετικά, επειδή εννοείται άλλο είδος νοήσεως, πνευματικό28.

Ο φιλόσοφος αντιησυχαστής, Βαρλαάμ νόμιζε, ότι φέρνει τον Θεό μέσα του καθένας που έχει την γνώση των όντων, η βλέπει μέσω αυτής της γνώσεως. Στην πραγματικότητα όμως, λέει ο Παλαμάς, ο άνθρωπος αυτός έχει μέσα του την γνώση των κτισμάτων και μέσω της γνώσεως αυτής στοχάζεται τον Θεό, ανάγεται δηλαδή αφαιρετικώς στο Θεό και εκφράζεται στοχαστικώς γι' αυτόν. Η θεώρηση αυτή του Θεού δεν αποτελεί γνώση του Θεού καθεαυτήν. Αλλά εκείνος, που έχει μέσα του το θείο φως ενεργό, βλέπει κατά ανέκφραστο τρόπο και εκφράζεται όχι πιθανολογώντας για τον Θεό, αλλά έχοντας αληθινή θέα και βιωματική εμπειρία του. Αυτός γνωρίζει αληθινά και έχει μέσα του τον Θεό, γιατί ο Θεός δεν χωρίζεται ποτέ από την αΐδια δόξα του. Ο πιο αξιόπιστος, που μπορεί να μας πληροφορήσει ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να αποκτήσουμε και να βλέπουμε το θείο φως, είναι εκείνο το θείο πρόσωπο, που προσέλαβε τη φύση μας και μετάδωσε σ' αυτήν την δόξα της φύσεώς του. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι η τήρηση των θείων εντολών, γιατί ο Χριστός υποσχέθηκε την εμφάνισή του σε όποιον τις τηρεί. Την εμφάνιση αυτή ονόμασε ο Χριστός διαμονή του εαυτού του και του Πατέρα του σ' αυτόν, λέγοντας: «εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει και ο πατήρ αγαπήσει αυτόν και ελευσόμεθα προς αυτόν και μονήν παρ' αυτώ ποιησόμεθα»29, και «εμφανίσω αυτώ εμαυτόν»30. Εδώ, κατά τον Παλαμά, πρόκειται για την Χάρη και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, δια της οποίας επιφαίνεται και ενοικεί ο Θεός στους αξίους31.Η ενοίκηση του Υιού με τον Πατέρα ερμηνεύεται ως μέθεξη της θεοποιού Χάριτος και ενεργείας32, ενώ σε άλλη συνάφεια ταυτίζει ο Παλαμάς την έλευση του Χριστού, την παραμονή και εμφάνισή του μαζί με τον Πατέρα, με την άνοδο μας προς αυτόν δι' αποκαλύψεως, θεωρώντας την ως υπερουράνια ανάβαση και αρπαγή33.

Η γνώση του Θεού, που παρέχει η θέα του φωτός, είναι πάνω από κάθε άλλη γνώση, επειδή δεν υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από την παραμονή και φανέρωση του Θεού μέσα μας, ούτε ίσο ούτε παραπλήσιο. Έτσι, εμείς γνωρίζουμε ότι η τήρηση των εντολών παρέχει αληθινή γνώση, γιατί με αυτήν μόνο εξασφαλίζεται η υγεία της ψυχής. Υγεία της ψυχής δεν μπορεί να υπάρξει, όταν ασθενεί το γνωστικό της ψυχής. Η τήρηση των εντολών παρέχει όχι μόνο γνώση του Θεού, αλλά και χαρισματική θέωση, στην οποία οδηγούμαστε, ενόσω βλέπουμε μέσα μας εν Πνεύματι την δόξα του Θεού. Και αυτό γίνεται, όταν ο Θεός ευδοκήσει να μας ανυψώσει προς τα πνευματικά μυστήρια34.

Αν η γνώση των θείων Γραφών είναι ασφαλής και βεβαία κατά τον απόστολο Πέτρο, κατά τον ίδιο απόστολο αυτή η γνώση αποτελεί φως λυχναριού, που φέγγει σε σκοτεινό τόπο, μέχρις ότου γλυκοχαράξει η ημέρα, όπως χάραξε διαυγώς στο Θαβώρ, και ανατείλει ο φωσφόρος στις καρδιές, ο Χριστός. Τόσο πολύ δηλαδή διαφέρει η γνώση των θείων Γραφών από το φως της γνώσεως, που πηγάζει από την μυστική θεωρία. Είναι το φως που λάμπει κατά το μεσουράνημα του ήλιου το μεσημέρι35.

3.Προϋποθέσεις της θεοπτίας.

Άλλο είναι η έλλαμψη της θείας Χάριτος, άλλο η διαρκής θέα του φωτός, και άλλο θέα των πραγμάτων στο φως, οπότε και τα μακρινά είναι μπροστά στα μάτια και τα μελλοντικά παρουσιάζονται ως παρόντα. Αλλά και εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις, που συνδέονται με την πνευματική πρόοδο. Αυτή η πρόοδος θα συνεχίζεται επάπειρον36, και συναρτάται με την χωρητικότητα της θείας ελλάμψεως στον πιστό. Η θέα της θείας δόξας είναι πάντοτε ανάλογη με την δεκτικότητα του ορώντος37. Στους αρχάριους λ.χ. το φως αυτό λάμπει αμυδρότερα και όχι συνεχώς, ενώ στους τελείους, εκτός από την υπεραφθονία του φωτός γίνεται και προσθήκη ταπεινώσεως, διαφορετική στο είδος από την ταπείνωση των αρχαρίων38. Η ταπείνωση οδηγεί στο πένθος αυξάνει την κάθαρση της καρδιάς, πράγμα που σημαίνει δεκτικότητα για περισσότερη έλλαμψη39.

Η ασφαλής πληροφόρηση για τον τρόπο θέας του φωτός της Χάριτος γίνεται από εκείνους που το βλέπουν, γίνεται «παρά των ορώντων»40, απ' όσους το γνώρισαν εμπειρικώς. Εκείνους δηλαδή, που με την κακοπάθεια της ασκήσεως και την ταπεινή προσευχή απέκτησαν τον αγιασμό, χωρίς τον οποίο κανείς δεν θα δει τον Κύριο, κατά τον Απόστολο Παύλο41. Ο αγιασμός προϋποθέτει την κάθαρση της καρδιάς δια της τηρήσεως των εντολών και της συνεχούς απασχολήσεως του νου με την γνήσια και άϋλη προσευχή, και ιδιαίτερα δια της εντολής της αγάπης. Έτσι, ο Θεός οράται απ' όσους έχουν καθαρθεί με την αγάπη42.Αυτοί είναι «οι δια καθαρότητος πνευματικώς ορώντες»43, όσοι δηλαδή έχουν καθαριστεί από τα πάθη και την άγνοια. Αυτοί με το νου, που έχει καθαρθεί και φωτισθεί και μετέχει σαφώς στη Χάρη του Θεού, καθίστανται κοινωνοί μυστικών, υπερφυσικών, θεαμάτων. Παράλληλα, βλέπουν και την λαμπρότητα, με την οποία έχει πλουτιστεί ο νους τους από την Χάρη του Θεού, και η οποία ενισχύει την δύναμη του νου να υπερβαίνει τον εαυτό του και να ολοκληρώνει την ένωση του με τα υπέρ έννοια. Με αυτή τη λαμπρότητα βλέπει ο νους εν Πνεύματι τον Θεό44. Με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος αποκτά την πνευματική εμπειρία να ακούει τα ανήκουστα και να βλέπει τα αθέατα45. Όχι μόνο το ορώμενο θείο φως, αλλά και η ορώσα δύναμη, με την οποία βλέπει ο νους, είναι πνευματική δύναμη, που βρίσκεται ασυγκρίτως υψηλότερα από τις κτιστές γνωστικές δυνάμεις. Και η δύναμη αυτή παρέχεται από την θεία Χάρη46.

Η θέα του θείου φωτός γίνεται απ' όσους έχουν πνευματικούς οφθαλμούς και νουν Χριστού, με τους οποίους βλέπουν το αόρατο και νοούν το ακατανόητο47. Ο νους του πιστού βλέπει με καθαρότητα τα πνευματικά, όταν γίνει ένα Πνεύμα με τον Κύριο48. Τότε γνωρίζει και τα του Θεού, επειδή μόνο το Πνεύμα του Θεού γνωρίζει τα του Θεού49. Έτσι, το θείο φως γίνεται ορατό με την μεταμόρφωση των αισθήσεων, γι' αυτό και παραμένει αθέατο από τους άλλους ανθρώπους κατά την χαρισματική φανέρωσή του50.

Άλλωστε, η θεία Χάρη προσκτάται στους αγίους ως υπερφυσική και θεία μετοχή κατά ανάλογο τρόπο, που προσκτάται από τους επιστήμονες η επιστήμη, η οποία ενώ είναι πάντοτε παρούσα σ' αυτούς, εκδηλώνεται ενεργώς όταν χρειάζεται51. Ως ενέργεια του Αγίου Πνεύματος στην καθαρή ψυχή, εμφανίζεται όπως η δύναμη της οράσεως στον υγιή οφθαλμό52 κα γίνεται ένα με τον όλο άνθρωπο, όπως είναι η ενότητα των μελών του σώματος και η ενότητα της ψυχής προς το σώμα53.

Το θείο φως οράται διά του ιδίου φωτός54, με όραση ενεργούμενη από το Άγιο Πνεύμα55. Πως όμως γίνεται αυτό ακριβώς; Στην πραγματικότητα, ο τρόπος, με τον οποίο οράται ο αόρατος Θεός, είναι ανέκφραστος. Ο Απόστολος Παύλος, στον οποίο παραπέμπει ο Παλαμάς, θα μας πει ότι αυτό δεν γίνεται «εν διδακτοίς ανθρωπίνοις σοφίας λόγοις, αλλ' εν διδακτοίς Πνεύματος αγίου»56. Ο υπέρμαχος του Ησυχασμού προχωρεί σε πολύ ενδιαφέρουσες διευκρινίσεις. Ο άϋλος νους, λέει, ατενίζοντας προς το πρώτο - το ανώτατο και αληθινό φως - τον Θεό, χωρίς επιστροφή, με την άϋλη, αδιάλειπτη κα καθαρή προσευχή, και έχοντας μετασκευαστεί ήδη προς το αγγελικό αξίωμα, αφού καταληφθεί από το ίδιο το πρώτο φως, φαίνεται και ο ίδιος κατά μέθεξη όπως είναι και το αρχέτυπο κατά την αιτία. Τότε ακτινοβολεί έχοντας την ωραιότητα του μυστικού κάλλους, την λαμπρότητα και την απρόσιτη ακτινοβολία57. Με αυτόν τον τρόπο το φως αυτό, που είναι ο Θεός, λαμπρύνει τους μετόχους του χαρισματικώς δια της ενώσεώς τους με αυτό, κατά ανέκφραστο τρόπο58. Βλέποντας οι θεούμενοι στον εαυτό τους το άκτιστο φως, βλέπουν το ένδυμα της θεώσεώς τους, την οποία τους υποσχέθηκε ο Χριστός στην αρχιερατική προσευχή του, σύμφωνα με την οποία θέλησε να είναι και αυτοί μαζί του για να βλέπουν την δόξα του59.

4.Χαρισματική θέωση - Αγιοπνευματική ζωή

Είναι σημαντικό γεγονός, ότι ο Παλαμάς δεν θέλησε να γράψει τίποτε για την θέωση του ανθρώπου. Όταν όμως προσκλήθηκε από τους αντιπάλους του, αναγκάστηκε να αναφερθεί σ' αυτήν με λίγα ευσεβή λόγια - ανεπαρκή κατά την δήλωσή του60 - υπογραμμίζοντας σ' αυτά, ότι η εμπειρία της θεώσεως βιώνεται ως αρραβώνας κατά την ιστορική παρουσία των αγίων στη γη61.

Το φως της μεταμορφώσεως στο Θαβώρ, αλλά και αυτό που βλέπουν οι άγιοι στην παρούσα ζωή, τοποθετείται αξιολογικώς από τον Παλαμά στην ίδια βαθμίδα με το φως της μέλλουσας Δεύτερης Παρουσίας του Χριστού. Είναι το ίδιο φως, που θα περιλάμπει συνεχώς τους αξίους κατά την μέλλουσα ζωή. Είναι το προοίμιο της δόξας του Θεού62. Αυτό είναι το φως του μέλλοντα αιώνα, το οποίο θα είναι ορατό με τους οφθαλμούς της καρδιάς63. Είναι το φως που βλέπουν μέσα τους οι άγιοι, η δόξα της θείας φύσεως 64, αυτή η άϋλη θεότητα του Πατέρα και του Πνεύματος, που απαστράπτει στο πρόσωπο του Μονογενούς Υιού κατά την μεταμόρφωσή του65. Κατά συνέπεια, είναι προφανές ότι η φωτοφάνεια αποτελεί την φανέρωση του Θεού στους αξίους του, ενώ τη μετοχή σ' αυτήν την θεοφάνεια συνιστά την θεοπτία. Θεοφάνεια και θεοπτία αποτελούν τις απλανείς θεολογικές προϋποθέσεις της εν Αγίω Πνεύματι ζωής, η οποία ταυτίζεται με την χαρισματική θέωση του ανθρώπου.

Όσοι καταξιώνονται να βλέπουν αυτήν την θεοφάνεια γίνονται και μέτοχοι σ' αυτό το θεουργό φως66, το οποίο ως θεότητα, που είναι, τους θεοποιεί χαρισματικώς67. Αυτό το θείο φως, η λαμπρότητα του Θεού, είναι κατά τον Παλαμά η θέωση. Δεν υπάρχει κάτι υψηλότερο από την θεωρία αυτή για τους αξίους. Μέσω του φωτός αυτού ενώνεται ο Θεός με τους αγίους. Αυτό το θείο φως είναι το θεοποιό δώρο68.Γι' αυτό και λέγεται, ότι η θέωση είναι ουσιώδης ενέργεια του Θεού69. Άλλωστε, αν η θέωση προέρχεται από φυσική δύναμη του ανθρώπου που τίθεται σε ενέργεια, τότε οι θεούμενοι άγιοι δεν φθάνουν πάνω από τη φύση τους, ούτε γεννιούνται από τον Θεό70, ούτε είναι Πνεύμα, ως γεννημένοι από το Πνεύμα71.

Ο Θεός, ενώ είναι αμέθεκτος, αόρατος και άϋλος, γίνεται μεθεκτός κατά υπερφυσικό τρόπο, χωρείται, διαφαίνεται και γίνεται κατά την θεοπτία ένα Πνεύμα72 με εκείνους, που τον συναναστρέφονται με καθαρή καρδιά, σύμφωνα με την προσευχή του κοινού Πατέρα μας προς τον δικό του Πατέρα. Γιατί λέει: «Δος αυτοίς, ίνα καθάπερ εγώ, πάτερ, εν σοι και συ εν εμοί, και αυτοί, εν ημίν εν ώσι»73. Έτσι, οι Απόστολοι, εξαιτίας της εν Χριστώ ενότητάς τους διά του Αγίου Πνεύματος της Πεντηκοστής, είναι ένα με τον Χριστό και μεταξύ τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Παλαμάς να αρκείται σε έναν απ' αυτούς (στον Ιωάννη) και να λέει ότι μέσω αυτού παρουσιάζουμε όλους τους αγίους74. Η ενότητα αυτή με τον Θεό είναι τέλεια, γιατί ο πιστός γίνεται ένα Πνεύμα με τον Θεό75. Αυτό το Άγιο Πνεύμα κήρυττε δια των Αποστόλων μετά την Πεντηκοστή76.

Η θέωση, ως δωρεά του Αγίου Πνεύματος, ταυτίζεται με την βασιλεία του Θεού. Γιατί το να γίνει κάποιος χαρισματικά θεός, είναι το ίδιο με το να πετύχει την βασιλεία του Θεού. Και, επειδή η βασιλεία του Θεού είναι άναρχη και άκτιστη, άναρχη και άκτιστη είναι και η θέωση77. Άκτιστη και άναρχη είναι και η αγιότητα των αγίων78. Οι θεωμένοι είναι πλήρης αϊδίου φωτός, το οποίο τους χαρίζει θεοπρεπή γνώση και ζωή79. Δεν κυριαρχούνται από την κτιστή χρονική ζωή, που έχει αρχή και τέλος, αλλά από

Την θεία και αΐδια ζωή του ενοικούντος σ' αυτούς Θεού Λόγου80, όπως έλεγε για τον εαυτό του και ο Απόστολος Παύλος: «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός»81. Πρακτικώς, ο Χριστός κατοικεί στις καρδιές των πιστών δια του Αγίου Πνεύματος82, και κριτήριο, ότι μένει μέσα τους, είναι το Άγιο Πνεύμα, που τους έδωσε83. Έτσι εξηγείται, γιατί είναι μία η ενέργεια του Θεού και των θεωμένων84.

Στην κυριολεξία η θέωση είναι σαφώς ανώτερη από την απλή θέα του θείου φωτός, επειδή η θέωση προϋποθέτει την πλήρη ένωση του ανθρώπου με τον Θεό85. Για να γίνει όμως ο άνθρωπος προσαρμοστικός για την ένωση, είναι απαραίτητη η ομοίωση του με τον Θεό, η οποία πετυχαίνεται με την ενέργεια που απορρέει από την τήρηση των εντολών, ενέργεια η οποία δεν είναι αποτέλεσμα φυσικής μιμήσεως αλλά αποτέλεσμα δυνάμεως του Πνεύματος, η οποία ενυπάρχει απορρήτως στους βαπτισμένους86. Η αρετή, που προκύπτει από την τήρηση των εντολών, καθιστά τον πιστό κατάλληλο απλώς για την ένωση, την οποία τελεσιουργεί μόνον η άκτιστη θεία Χάρη του βαπτισμένου87. Στην διαδικασία της ενώσεως με τον Θεό η προσευχή ιερουργεί αυτήν την ένωση88. Και όλα αυτά στο πλαίσιο των θεουργών μυστηρίων, αφού μέσω των μυστηρίων παίρνουμε, αλλά και διατηρούμε την άκτιστη θεία Χάρη89.

Και επειδή οι θεούμενοι προσλαμβάνουν και διατηρούν ενεργό την άκτιστη θεοποιό Χάρη, δηλαδή το ίδιο το Άγιο Πνεύμα χαρισματικώς, είναι προφανές ότι δεν βελτιώνονται απλώς κατά την φύση τους90. Ο επιδιωκόμενος σκοπός της εν Αγίω Πνεύματι θεωμένης ζωής του πιστού είναι η βίωση εν αρραβώνι των υποσχέσεων του Θεού για τα μελλοντικά αγαθά91. Ο μέτοχος της ενεργού θείας Χάριτος καθίσταται ναός της θείας δόξας και τόπος πνευματικής τρυφής. Αναδεικνύεται άλας της γης και φως του κόσμου92, ανεξάρτητα αν είναι μοναχός η ζει εν συζυγία στον κόσμο93.

Μερικά χαρακτηριστικά της αγιοπνευματικής εμπειρίας, που προκύπτει από την θέα και βίωση του ακτίστου φωτός, είναι η παύση των αισχρών ηδονών και παθών στην ψυχή. Ειρήνευση των λογισμών, ανάπαυση και χαρά πνευματική, περιφρόνηση της δόξας εκ μέρους των ανθρώπων, ταπείνωση μαζί με ανέκφραστη αγαλλίαση, μίσος προς το κοσμικό φρόνημα, έρωτας για τα ουράνια πράγματα η καλύτερα για τον Θεό των ουρανών. Όλα αυτά μπορεί να τα ζει κανείς ανεξάρτητα από την κατάσταση υγείας η αρτιότητας των σωματικών αισθήσεών του94. Τότε εμφανίζεται η θεοειδής έξη κατά την αρετή και το δυσκίνητο η εντελώς ακίνητο προς την κακία95.

Ακόμη, το θείο φως ως χαρισματική παρουσία του Αγίου Πνεύματος βιώνεται και ως γνώση αποκαλυπτική, ως θεογνωσία, ως δικαιοσύνη, ως αγιότητα και ελευθερία. Αυτό καθιστά το στόμα των θεουμένων στόμα Θεού με σοφία Θεού, «η ου δυνήσονται αντιπείν ουδέ αντιστήναι πάντες οι αντικείμενοι»,γιατί σύμφωνα με την διαβεβαίωση του Χριστού, «ουχ υμείς εστε οι λαλούντες, αλλά το πνεύμα του Πατρός υμών το λαλούν εν υμίν»96. Εκτός από την θέα του ακτίστου φωτός, στην εν Αγίω Πνεύματι ζωή εντάσσει ο υπέρμαχος της ησυχίας την εγκάρδια ενέργεια της προσευχής, την πνευματική θέρμη και την πνευματική ηδονή, αλλά και τα ευάρεστα και γλυκά δάκρυα της Χάριτος97.

Ο άνθρωπος μετέχει στην εν Αγίω Πνεύματι ζωή ως ολότητα ψυχοσωματική. Έτσι, αγιάζονται οι διαθέσεις και ενέργειες και του σώματος98, επειδή κάθε τι ανθρώπινο δεν νεκρώνεται, αλλά μεταμορφώνεται από την άκτιστη θεία Χάρη99. Τα τεκμήρια του θείου κάλλους διαβιβάζονται από το νου και την ψυχή στο συνημμένο σώμα100. Όταν αυτό εμπλουτίζεται από την ενεργό θεία Χάρη, η σαρκική καρδιά φανερώνει με πνευματικά σκιρτήματα την κοινωνία μαζί της, ενώ το σώμα γίνεται ανάλαφρο, φωτίζεται και θερμαίνεται101.

Εξαιτίας του άκτιστου χαρακτήρα της, η εν Αγίω Πνεύματι θεωμένη ζωή των πιστών μένει ουσιαστικά ανέκφραστη, ακόμη και όταν γίνεται λόγος γι' αυτήν102. Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε κανείς να εξηγήσει το ποιόν της πνευματικής ηδονής , που προκύπτει από την εκ Θεού χαρά και Χάρη, σε όσους δεν την έχουν δοκιμάσει προσωπικώς. Η χρηστότητα αυτή του Παρακλήτου σ' όσους δεν την γεύτηκαν είναι σχεδόν ανήκουστη, ως ανέκφραστη103. Παραμένει όμως γνωστή και επώνυμη μόνο για εκείνους, που την έχουν αποκτήσει104. Τα αίτια των πνευματικών αυτών εμπειριών κατά νοούνται μόνο με την νοερή και πνευματική αίσθηση105.

Τέλος η εν Αγίω Πνεύματι ζωή πρέπει να αποκτηθεί και να βιωθεί οπωσδήποτε στην παρούσα ζωή του πιστού, γιατί όποιος δεν την λάβει εδώ, δεν θα την έχει ούτε στη μέλλουσα μετά θάνατον ζωή106.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Απ' όσα είπαμε παραπάνω έγινε, νομίζουμε, σαφές ότι η χαρισματική θέωση του πιστού ταυτίζεται ουσιαστικά με την αγιοπνευματική ζωή του, και ακόμη ότι οι θεολογικές προϋποθέσεις αυτής της ζωής είναι η θεοφάνεια - δια της ελλάμψεως της θεοποιού Χάριτος - και η θεοπτία. Τόσο όμως η δωρεά της θεοπτίας όσο και η χαρισματική παραμονή στην αγιοπνευματική ζωή προσδιορίζονται και από συγκεκριμένες ανθρωπολογικές προϋποθέσεις.

Ο Εωσφόρος και οι Προπάτορες μας είχαν την δωρεά της θεοπτίας. Και στις δύο περιπτώσεις όμως ακολούθησε η γνωστή πτώση τους και η απώλεια της χαρισματικής δωρεάς. Η αιτία της πτώσεώς τους ήταν η ίδια. Τόσο ο Εωσφόρος, όσο και οι Προπάτορες επεθύμησαν και επεδίωξαν την ισοθεΐα τους αγνοώντας κατάφορα τις υπαρξιακές προδιαγραφές τους, ως κτιστών όντων. Πρόβαλαν υπερήφανα και εγωιστικά το θέλημά τους, παρέκαμψαν τον Θεό και τοπ θέλημά του γι' αυτούς, και επεχείρησαν την πνευματική αναβάθμιση της θέσεώς τους με μοναδικό κριτήριο τις προσωπικές επιλογές τους. Γι' αυτό και αστόχησαν τραγικά.

Κατά συνέπεια, αν ο πιστός επιδιώξει την θέωση η την αγιοπνευματική ζωή ως σκοπό της ζωής του, κινδυνεύει να εμπέσει στον ίδιο πειρασμό των Προπατόρων του με τις ανάλογες συνέπειες. Η θέωση, ως αγιοπνευματική ζωή, δεν μπορεί να τεθεί από τον άνθρωπο ως σκοπός του, επειδή ο άνθρωπος δεν μπορεί να πραγματώσει έναν σκοπό, που βρίσκεται πολύ πάνω από τις κτιστές, φυσικές δυνατότητές του. Όπως λέει, πολύ επιτυχώς, ο άγιος Μάξιμος, «πάσχομεν ως υπέρ φύσιν ούσαν κατά χάριν, αλλ' ου ποιούμεν την θέωσιν, ου γαρ έχομεν φύσει δεκτικήν της θεώσεως δύναμιν107.

Η θέωση αποτελεί σκοπό του Θεού για τον άνθρωπο και άκτιστη δωρεά του προς αυτόν. Έτσι όμως αλλάζουν ριζικά τα πράγματα, αλλάζει και η διαδικασία για την πραγμάτωση του σκοπού.

Ειδικότερα, η θέωση των πιστών, που ουσιαστικά εκφράστηκε στην αρχιερατική προσευχή του Χριστού - να γίνουν δηλαδή οι πιστοί ένα με τον Τριαδικό Θεό και να βλέπουν διαρκώς την άκτιστη δόξα του108 - έχει ως θεμελιώδη προϋπόθεση την τήρηση των εντολών του Θεού, αφού αυτή η τήρηση οδηγεί στη φανέρωση του Χριστού και του Θεού Πατέρα εν Πνεύματι στην καρδιά του πιστού109. Τήρηση όμως των εντολών σημαίνει πρακτικώς την παραίτηση του πιστού από το ίδιο θέλημα του, όσο καλό και αν φαίνεται ότι είναι. Σημαίνει υποταγή του θελήματός του στο θέλημα του Θεού. Αλλά για να παραιτηθεί ο πιστός από το θέλημά του πρέπει προηγουμένως να γνωρίσει δια της θείας Χάριτος τον έσω άνθρωπό του και να δει το τραγικό αποτέλεσμα της περιπλάνησης του νου στα θελήματά του. Τότε θα σιχαθεί το θέλημά του, θα παραιτηθεί από αυτό και θα αρνηθεί έτσι πρακτικώς τον εαυτό του, ώστε να μπορεί στο εξής να γίνει αληθινός μαθητής του Χριστού. Τότε μόνο θα προσανατολίσει σταθερά το θέλημά του στο θέλημα του Θεού και θα θεωρεί ως μονόδρομο την τήρηση των εντολών για την ευαρέστηση του Θεού, χωρίς καμμιά άλλη εναλλακτική λύση. Παραιτούμενος ο πιστός με βδελυγμία από το θέλημά του, πρακτικώς ταπεινώνεται πραγματικά, με συνέπεια να δέχεται πλούσια την Χάρη του Θεού, η οποία του δίνει την δυνατότητα να ανταποκριθεί στο θέλημα του Θεού για την τήρηση των εντολών του, αφού κατά την διαβεβαίωσή του Χριστού, «χωρίς εμού ου δύνασθαι ποιείν ουδέν»110. Έτσι όμως η χαρισματική θέωση του πιστού, που προκύπτει από την τήρηση των εντολών, προσφέρεται ως άκτιστη θεοποιός ενέργεια και δωρεά από τον Θεό και σε καμιά περίπτωση δεν συνιστά πράξη του πιστού, ούτε κατόρθωμά του. Με αυτές τις ανθρωπολογικές προϋποθέσεις διασφαλίζεται ρεαλιστικά η διαρκής πρόοδος του πιστού στην αγιοπνευματική ζωή και εκμηδενίζεται ο κίνδυνος κάθε πτώσεως προγονικού τύπου.

1.Βλ.Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,2,12 και 2,2,2.Πρβλ. Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, ΕΠΕ, τομ.1, Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια υπό Π. Χρήστου, Θες/νίκη 1981, σ.10.

2.Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,2,8.

3. Βλ. Εις τον βίον του οσίου Πέτρου του εν Άθω 18, στο Γρηγορίου Παλαμά, Άπαντα τα έργα, ΕΠΕ, τομ. 8, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 298.

4.Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,12.

5.Βλ. ό. π. Λόγος 1,2,2.

6.Βλ. Εις τον βίον του οσίου Πέτρου του εν Άθω, 21, ο.π.σ.302.

7.Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,46.

8.Βλ. ό. π. Λόγος 2,1,34 με αναφορά στο Ιω.17,21 - 24.

9.Βλ. ό. π. Λόγος 1,2,6.

10.Βλ. ό. π. Λόγος 2,1,14.

11.Βλ. ό. π. Λόγος 3,3,9.

12.Βλ. Ρωμ.8,15: «ελάβετε πνεύμα υιοθεσίας».

13.Βλ. Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 4.

14.Βλ. Προς Ιωάννην και Θεόδωρον τους φιλοσόφους 21, στο Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, ΕΠΕ, τόμ. 8, σ.456.

15.Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,2,1.

16.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,37.

17.Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,29.

18.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,6.

19.Βλ. ό. π. Λόγος 3,1,18.

20.Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,7, με αναφορά στον Άγιο Μακάριο, Ομιλίαι 5,10, PG 34,516Α.

21.Βλ. ό. π. Λόγος 3,2,17.

22.Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,27

23.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,6.

24.Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,10.

25.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,8.

26.Βλ. Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, Ομιλία εις Μεταμόρφωσιν 12, PG 96,564Β,στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Περί θείων ενεργειών 11.

27.Βλ. Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 40,6, PG 36,365Α: «φως η παραδειχθείσα θεότης επί του όρους τοις μαθηταίς», στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,12.

28.Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,52.

29.Ιω. 14,23. Είναι, βέβαια, φανερό ότι ως «λόγο» του εννοεί τις εντολές του, γιατί στην ίδια συνάφεια, προηγουμένως, αντί του «λόγου», που χρησιμοποιεί εδώ, έχει θέσει τις εντολές, γιατί λέει, «ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνός εστι ο αγαπών με» (Ιω. 14,21). Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 2,3,16.

30.Ιω. 14,21.

31.Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Περί θείων ενεργειών 49.

32.Βλ. ό.π.48.

33.Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 2,1,44.

34.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,17.

35.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,18, με αναφορά στο Β' Πέτρ,1,19.

36.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,35.

37.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,17

38.Βλ. Αγίου Ιωάννου Σιναΐτου, Κλίμαξ 26, PG 88, 1033 Β, στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,49.

39.Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,52.

40.Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,44.

41.Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Προς μοναχήν Ξένην, Περί παθών και αρετής 43, με αναφορά στο Εβρ. 12,14.

42.Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,10.

43.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,10.

44.Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,11.

45.Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά Προς Ιωάννην και Θεόδωρον τους φιλοσόφους 18, στο Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, ΕΠΕ, τομ. 8, Θες/νίκη 1994, σ. 452.

46,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,2,14.

47,Βλ. Λόγος 1,3,16, με αναφορά στο Α' Κορ. 2,16.

48,Βλ. Λόγος 1,3,17, με αναφορά στο Α' Κορ. 2,17.

49,Βλ. Λόγος 1,3,16, με αναφορά στο Α' Κορ. 2,11.

50,Βλ. ό. π. Λόγος 2,3,22.

51,Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 15, με αναφορά στο Μ. Βασιλείου, Περί Αγίου Πνεύματος 26 PG 32,180C.

52,Βλ. ό. π. 181Α.

53,Βλ. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Περί αποριών, PG 91, 1088 BC.

54,Βλ. Ψαλμ. 35,10: «εν τω φωτί σου οψόμεθα φως».

55,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,3,5.

56,Α' Κορ.2,13, στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,24.

57,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,39.

58,Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,24.

59,Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,5, με αναφορά στο Ιω. 17,24.

60,Βλ. ό. π. Λόγος 3,1,32.

61,Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,43 και 2,3,66.

62,Βλ. Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Περί θείων ονομάτων 1,4, PG 3,592 C. Και Μ. Βασιλείου, Ερμηνεία εις Ψαλμούς 44, PG 29,400D, στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,26 - 27.

63,Βλ. Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Περί θείων ονομάτων 1,4, PG 3,592 C, στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,22.

64,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,23.

65,Βλ. Κανόνας Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού στην 6η Αυγούστου, τροπάριο της θ' ωδής στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,16.

66,Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,5.

67,Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,23.

68,Βλ. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Περί αποριών, PF 91,1088C, στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,3,13.

69,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,31.

70,Βλ. Ιω. 1,13 στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,30.

71,Βλ. Ιω. 3,6, στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,30

72,Βλ. Α' Κορ. 6,17.

73,Ιω. 17,21.

74,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 2,3,66.

75,Βλ. ό. π. Λόγος 3,3,14.

76,Βλ. ό. π. Λόγος 2,2,14.

77,Βλ. Περί θείων ενεργειών 30.

78,Βλ. ό. π 18.

79,Βλ. Μ. Βασιλείου, Κατά Ευνομίου 5, PG 29, 772B, στο Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 8.

80,Βλ. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, PG 91, 1144C.

81,Γαλ. 2,20

82,Βλ. Εφ. 3,16 - 17.

83,Βλ. Α' Ιω. 4,13, στο Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 3.

84,Βλ. Αγίου Μαξίμου, Περί αποριών, PG 91, 1076C.

85,Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,23.

86,Βλ. του ιδίου, Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 7.

87,Βλ. του ιδίου, Αγιορείτικος Τόμος 2.

88,Βλ. του ιδίου, Περί προσευχής και καθαρότητος καρδίας, Κεφάλαια τρία, α', 1.

89,Βλ. Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγείτου, Περί εκκλησιαστικής ιεραρχίας 2, PG 3,392A.

90,Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Περί θείας και θεοποιού μεθέξεως 3.

91,Βλ. Εφ. 1,13 - 14, στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,14.

92,Βλ. Μθ.5,13.

93,Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Προς Ιωάννην και Θεόδωρον τους φιλοσόφους 22, στο ΕΠΕ 8, σ. 456.

94,Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,36.

95,Βλ. Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Προς Ιωάννην και Θεόδωρον τους φιλοσόφους 22, στο ΕΠΕ 8, σ. 454.

96,Μθ. 10,20, στο Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,36.

97,Βλ Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,31.

98,Βλ. Αγιορειτικός Τόμος 6.

99,Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,3,15.

100. Βλ. Προς Ιωάννην και Θεόδωρον τους φιλοσόφους 19, στο ΕΠΕ 8, σ. 454.

101. Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 1,3,32.

102. Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,32.

103. Βλ. Προς μοναχήν Ξένην, Περί παθών και αρετής 68.

104. Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, Λόγος 3,1,32.

105. Βλ. ό. π. Λόγος 1,3,31.

106. Βλ. Προς μοναχήν Ξένην, Περί παθών και αρετής 16.

107. Αγίου Μαξίμου, Κεφάλαια περί αγάπης, 1,75, PG 90, 1206C. Πρβλ. και Προς Θαλάσσιον 22, PG 90, 324A.

108. Βλ. Ιω. 17,22 - 24: «Καγώ την δόξαν ην δέδοκάς μοι δέδωκα αυτοίς, ίνα ώσιν έν καθώς ημείς έν...Πάτερ, ό δέδοκάς μοι, θέλω ίνα όπου ειμί εγώ κακείνοι ώσιν μετ' εμού, ίνα θεωρώσιν την δόξαν την εμήν».

109. Βλ. Ιω. 14,21 - 23: «Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνός εστιν ο αγαπών με, ο δε αγαπών με αγαπηθήσεται υπό του πατρός μου, καγώ αγαπήσω αυτόν και εμφανίσω αυτώ εμαυτόν...εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου

τηρήσει και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ' αυτώ ποιησόμεθα».

110. Ιω. 15,5.